Metrologiya va standartlashtirish

TAJRIBA – 8: Hisobot ishlarini topshirish
Amaliy masalalarni echish uchun akustik kattaliklarning matematik ifodalarini keltiramiz.

Barcha hisoblashlar xalqaro SI birliklar sistemasida olib boriladi.

Muayyan muhitdagi akustik tebranishlarning tarqalish tezligi quyidagi formula bilan aniqlanadi:

bunda E – muhitning Yung moduli va r – muhitning zichligi. Gazlardagi akustik tebranishlarning tarqalish tezligi

bunda – bir kilomol` gazning massasi; T – gazning absolyut temperaturasi; R – gaz doimiysi;

bunda – o’zgarmas bosimdagi gazning issiqlik sig’imi va – o’zgarmas hajimdagi gazning issiqlik sig’imi.

Tovush bosimi darajasi L₁ (desibel hisobida) tovush bosimi amplitudasi bilan

munosabatda bog’langan; bunda – tovush qattiqligining nol` darajasidagi tovush bosimi amplitudasi. Tovush qattiqlik darajasi L₂ (fon hisobida) tovush intensivligi bilan

munosabatda bog’langan; bunda I₀ – tovush qattiqligining nol` darajasi.

va

deb qabul qilingan.

Doppler prinsipiga ko’ra kuzatuvchi qabul qilayotgan tovush chastotasi

formula bilan aniqlanadi, bunda – manbadan yuborilayotgan tovush chastotasi, u – tovush manbaining harakat tezligi va s – tovushning tarqalish tezligi. Kuzatuvchi tovush manbaiga qarab harakat qilayotgan bo’lsa, tezlik s>0; tovush manbai kuzatuvchiga qarab harakat qilayotgan bo’lsa u>0.

Torning asosiy ton chastotasi quyidagi formula bilan aniqlanadi:

bunda l – torning uzunligi; F – uning taranglik kuchi; S – ko’ndalang kesimining yuzi va – muhit materialinig zichligi.