Метрология

Сифат ҳалқаси
эҳтиѐжларни аниқлашдан тортиб, то уларни 
қаноатлантиришнинг баҳолашгача бўлган турли босқичларда сифатга таъсир 
этадиган, ўзаро боғланган фаолият турларининг назарий тушунчалар 
моделидир. 
Сифат ҳам бошқа тушунчалар сингари ўзининг тизимига эгадир. 
Сифат тизими деганда, ташкилий тузилиш, маъсулияти, иш тартиби, 
жараѐнлар, ресурслар йигиндиси бўлиб, сифатнинг умумий бошқарувининг 
амалга оширилиши тушунилади. 
Белгиланган маҳсулотнинг сифат кўрсаткичларининг номенклатурасини 
танлаш, бу кўрсаткичларининг қийматларини аниқлаш ва уларни асос бўлувчи 
қийматлар билан таққослашни ўз ичига олувчи ишларнинг йигиндиси маҳсулот 
сифатининг даражасини баҳолаш деб аталади. 
Маҳсулот сифатининг даражасини баҳолаш учун маҳсулотлар иккита 
туркумга бўлинади: 
1.
Фойдаланишда сарфланадиган маҳсулот; 
2.
Ўз ресурсини сарфлайдиган маҳсулот. 
1 – туркум маҳсулотлари вазифаси бўйича фойдаланиш жараѐнида 
сарфланади. Одатда, қайта ишлаш кайтмас жараѐн ҳисобланади: (хом-ашѐ, 
материаллар, яримфабрикатлар), ѐкилгининг ѐниши, озиқ – овқат 
маҳсулотларининг ўзлаштирилиши, айрим вақтда қайтарилувчи жараѐн ҳам 
бўлиши мумкин (масалан, эритувчиларни рекуперация ва регенерацияси). 
Вазифаси бўйича 2 – туркум маҳсулотларидан фойдаланишда, унинг 
ресурси сарфланади. Бу ҳолда маҳсулот техникавий ва маънавий эскириши 
ҳисобига фойдаланилади. 
Маҳсулотнинг кўрсатилган тавсифланишининг қўлланиши қуйидаги 
амалларни бажаришда бир қатор енгилликлар яратади: 

Муайян гурух маҳсулотининг биргина кўрсаткичининг номларини 
танлашда; 

Маҳсулотдан фойдаланиш сохасини аниқлашда; 

Бир ѐки бир нечта асос бўлувчи намуналар сифатида танлаб олишда; 

Маҳсулотнинг 
сифат 
кўрсаткичлари 
номларига 
давлат 
стандартларининг тизимларини яратишда.