Метрология

тандартлаштириш соҳасидаги асосий атамалар ва тушунчалар
Стандартлаштириш
деганда мавжуд ѐки бўлажак масалаларига 
нисбатан умумий ва кўп марта тадбиқ этиладиган талабларни белгилаш орқали 
маълум сохада энг макбул даражада тартиблаштиришга йуналтирилган илмий – 
техникавий фаолият тущунилади. Бу фаолият стандартларни ва техникавий 
талабларни ишлаб чиқишда, нашр этишда ва тадбиқ қилишда намоѐн бўлади. 
Стандартлаштиришнинг муҳим натижалари одатда маҳсулот, жараѐн ва 
хизматларнинг белгиланган вазифага мос келиши, савдодаги ғовларни бартараф 
қилиш ҳамда илмий - техникавий ҳамкорликка кўмаклашишда намоѐн бўлади. 
Одатда стандартлаштириш объекти сифатида стандартлаштириладиган нарса 
(маҳсулот, жараѐн, хизмат) тушунилади. 
«Стандартлаштириш объекти»
тушунчасини кенг маънода ифодалаш учун 
«маҳсулот, жараѐн, хизмат» иборалари қабул қилинган бўлиб, буни ҳар қандай 
материалга, таркибий қисмларга, асбоб – ускуналарга, тизимларга, уларни 

---

46 
мослигига, қонун – қоидасига, иш олиб бориш услубига, вазифасига, усулига 
ѐки фаолиятига тенг даражада дахлдор деб тушунмоқ лозим. 
Стандартлаштириш
ҳар қандай объектнинг муайян жихатлари 
(хусусиятлари) билан чекланиши мумкин. Масалан, оѐқ кийимга нисбатан 
ѐндашиладиган бўлса, унинг катта - кичиклиги ва пишиклигини алоҳида 
стандартлаштириш мумкин. 
Стандартлаштириш объекти
сифатида хизмат - ҳалқка хизмат қилишни 
(хизмат шартлари қўшиб) ва корхона ҳамда ташкилотлар учун ишлаб чиқариш 
хизматини ўз ичига олади. Стандартлаштиришнинг бошқа объектлари 
фаолиятининг бириктирилган сохаларида Ўзбекистон Республикаси Табиатни 
мухофаза қилиш Давлат қўмитаси, Давлат архитектура ва қурилиш қўмитаси 
ҳамда Согликни сақлаш Вазирлиги томонидан белгиланади. 
Одатда халқаро, минтакавий, миллий стандартлаштириш идоралари 
мавжуд.