Метрология

Идиш қопқоқларини баҳолаш.
Техник шартларига кўра қопқоқлар оқ темирдан, қалинлиги 0,20-0,26 мм СКО – 58 идишлари учун, 0,20-0,30 мм СКО – 83 идишлари учун бўлиши керак. Қопқоқнинг ичкари қисми озиқ-овқат лаки ѐки эмаль билан, ташқариси озиқ- овқат билан қопланади. Лакнинг сифати тажрибада текшрилади. Қопқоқнинг ўлчамлари, қалинлиги ўлчов асбобларида ўлчанади. Қопқоқларда занг, қатланмаган, четлари узилмаган бўлиши керак. Лакли қопламалар (ичкариси ва ташқариси) қора темирдан тайѐрланган қопқоқлар 3 % ли тузли эритмада 120 ⁰ С да иситилган кунгабоқар ѐғида ва 12-15 % концентрацияли томат пюреда 2 соат қайнатилганда ўзгармаслиги керак. Лакли қопламлар (ичкариси ва ташқариси) оқ темирдан тайѐрланган қопқоқлар 3 % ли сирка кислотасида ва 2
% ли калийнинг нордон узум кислотасида 2 соат қайнатилганда ўзгармаслиги керак.
Консерва ишлаб чиқаришда ишлатиладиган шиша идишлар, кимѐвий ва термик мустаҳкам, деффектлари бўлмаслиги, ГОСТ 5717-95 талабларига жавоб бериши керак. Бу стандартда кўриниши, ўлчамлари, оғирлиги, техник шартлари ва қабул қилиш қоидалари кўрсатилган. Ўлчамлари, формаси, идишнинг диаметри, баландлиги, оғзи махсус ўлчов жиҳозлари орқали ўлчанади.
Шишали идишларнинг термик мустаҳкамлигини аниқлаш учун 40, 100, 60 ⁰ С сувга 5 минут солинади. ГОСТ 17733-98 да аниқ усул ѐзилган бўлиб, бунга кўра синалаѐтган шиша идишлар 30 минут 18 ⁰ С да қуритиш шкафига жойлаштирилади. Техник талабларга кўра синалган идишлар қуритиш шкафида 30 минут сақланади: кейин идишлар 20 ⁰ С сувли резервуарга солинади ва у ерда камида 1 минут сақланади. Идишлар синалгандан кейин сувдан олиб текширилади. Синашни ушлаган идишлар ѐрилмайди, уларнинг сони қуйидагича аниқланади:

Бунда:
А*100 Х= ----------

А

А – синашни сақлаган идишлар;
А – синашга қўйилган идишлар сони.
Маълум кўринишдаги идишларга ГОСТ лар ўрнатилади. Шиша идишларнинг кимѐвий мустаҳкамлигини аниқлаш учун 24 соат 10 % ли сирка кислотасида 40 ⁰С температурада жойлаштирилади. Шиша идишларнинг ичкари босимга қаршилиги гидравлик ѐки ричагли пресс орқали текширилади. Девор қалинлиги махсус электромагнит ѐки индикаторли жиҳозлар орқали ўлчанади. Ювиш сифатини текширувчи текширади. У шиша синиқлари ювилган идишдаги хлорнинг миқдорини сувда, сувдаги температура ва босимни текшириб туради. Шишалар беркитгичлари ташқаридан текширилади, яъни герметик ва критик босим орқали текширилади.

3.