Метрология, стандартлаштириш ва сифатни бошқариш

Таянч сўз ва иборалар: (ИСО, МЭК (ХЭК), МОЗМ (МКЧХТ), ЁОКК (СЕЕТ), ИЛАК (СинЛакХКон )

3-амалий машғулот (4соат)

Метрология бўйича асосий атамалар, катталиклар ва уларнинг бирликлари

Ўкув модули

1.Метрология бўйича асосий атамалар.
2.Катталиклар ва уларнинг бирликлари
3. Катталикнинг ўлчамлилиги
Метрологияда бот-бот ишлатиладиган айрим тушунчалар қуйидагилардан иборат:
Ягона ўлчаш бирлиги деб, ўлчаш натижалари қонунлаштирилган бирликларда ифодаланган ва ўлчашдаги хатоликлари муайян эҳтимолликда бўлган ўлчаш ҳолатига айтилади.
Ўлчаш воситаси деганда, ўлчаш учун фойдаланиладиган ва меъѐрлаштирилган метрологик хусусиятга эга бўлган техникавий восита тушунилади.
Бирлик эталони деб, физикавий ўлчам бирлигини бошқа ўлчаш воситаларига узатиш мақсадида уни қайта ҳосил қилиш ва сақлаш учун мўлжалланган ўлчаш воситасига айтилади.
Давлат эталони деганда, ваколат берилган миллий органнинг қарори билан Ўзбекистон Республикаси ҳудудида ўлчаш бирлигининг ўлчаш сифатида эътироф этилган эталони тушунилади.
Метрология хизмати - давлат идоралари ва юридик шахсларнинг метрология хизматлари ва ўлчаш тармоги томонидан ҳамда уларнинг ягона ўлчаш бирлигида бўлишини таъминлашга қаратилган фаолиятдир.
Давлат метрология назорати деганда метрология қоидаларига риоя этилишини текшириш мақсадида давлат метрология хизмати идоралари томонидан амалга ошириладиган фаолият тушунилади.
Ўлчаш воситаларини текширувдан ўтказиш деганда, ўлчаш воситаларининг белгилаб қўйилган техникавий талабларга мувофиқлигини аниқлаш ва тасдиқлаш мақсадида давлат метрология хизмати идоралари (ваколат берилган бошқа идоралар, ташкилотлар) томонидан бажариладиган амаллар мажмуи тушунилади.
Ўлчаш воситаларини калибрлаш деб, метрологик жиҳатларнинг ҳақиқий қийматларини ва ўлчаш бирликларининг қўллашга яроқлилигини аниқлаш ҳамда тасдиқлаш мақсадида калибрлаш лабораторияси бажарадиган амаллар мажмуига айтилади.