Метрология, стандартлаштириш ва сифатни бошқариш

2 масала. Бу сериядаги стандартлар сифат тизимларини корхоналарда тадбик этишга мулжалланган халкаро моделлар булиб хисобланади.
Чет давлатларда сифат тизими булмаган корхона ѐки фирма билан ишлаб булмайди. Чунки биринчидан хеч кандай кафолат йук, иккинчидан эса сиз шартнома тузганингизда хам, сиз билан ишловчи бошка субъектлар бундан бохабар булганларида улранинг сизга нисбатан ишончлари камайиши мумкин. Шу сабабдан сифат тизимларига нихоятда жиддий ахамият беришимиз керак.
Хозирда республикамизда халкаро сифат тизимларини тадбик этган. ѐки бунга харакат килаѐтган корхоналар сони кун сайин купайиб бормокда (Чкалов номидаги ТАИЧБ, Қимматли қоғозлар комбинати, тизимлари асосан ИСО 9001, ИСО 9002 ва ИСО 9003 стандартларида кўзда тутилган булиб бу моделлар ўзаро кўлами билан фарқ қилади.
ISOнинг сифат таъминоти хусусидаги асосий стандартлари:
ISO 9000, "Сифатни умумий бошқариш ва сифатни таъминлаш бўйича
стандартлар. Танлаш ва қўллаш бўйича раҳбарий кўрсатмалар";
ISO 9001, "Сифат тизимлари. Лойиҳалашда ва (ѐки) ишлаб чиқаришда, йиғишда ва хизмат кўрсатишда сифатни таъминлайдиган модел";
ISO 9002, "Сифат тизимлари. Ишлаб чиқаришда ва йиғишда сифатни таъминлайдиган модел";
ISO 9003, "Сифат тизимлари. Тугал назоратда ва синовларда сифатни таъминлайдиган модел";
ISO 9004, "Сифатни умумий бошқариш сифат тизимларининг эле ментлари .
Раҳбарий кўрсатмалар";
ISO 10011 "Сифат тизимларини текширишда раҳбарий кўрсатма лар"; ISO 10012 "Ўлчаш воситаларининг сифатини таъминлайдиган талаблар".
Булар билан бир қаторда Халқаро стандартлаштириш ташкилоти уч тилда атамалар луғати яратган бўлиб, маҳсулот сифатини таъминлаш соҳасида уларнинг таърифларини ҳам ишлаб чиққан. Булардан ташқари ISO/МЭК(Халқаро электротехника комиссияси) томонидан ҳам бир қанча меъѐрий ҳужжатлар ишлаб чиқилган.
2002 йили мазкур стандартларнинг Янги версияллари қабул қилинди. Бунга кўра стандарт ларда сезиларли ҳам таркибий, ҳам мазмунан ўзгаришлар киритилди. Стандартларни сони ҳам 2 тага камайди. Агар олдинги стандарт (ISO 9001) бандлар 20 та бўлган бўлса, эндиликда улар 8 тага келтирилди.
Энг асосийси, бу стандартлар устивор сифатида сифатни доимий тарзда яхшилаб бориш сиѐсатини қўллайди ва истеъмолчининг талаби бажарилган бўлишини талаб қилади. Ҳозирда Ўзбекистонда ИСО 9000:2000 сериясидаги стандартлар қўлланилиши бошланган.