Метрология, стандартлаштириш ва сертификатлаштириш


Ўлчаш принциплари, усуллари ва усулиятлари



Download 58,06 Kb.
bet8/16
Sana25.02.2022
Hajmi58,06 Kb.
#301782
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   16
Bog'liq
foydali fayllar uz metrologiya-standartlashtirish-va-sertifikatlashtirish

4. Ўлчаш принциплари, усуллари ва усулиятлари


Ўлчаш принциплари- ўлчашлар учун асос қилиб олинган ходиса ёки эффект.
Мисоллар
1 Электр кучланишини ўлчаш учун Джозефсон эффектини қўл-ланиши.
2 Ионланувчи нурланишлар нинг ютилган энергиясини ўлчаш учун Пельтье эффектини қўлланиши.
3 Тезликни ўлчаш учун Допплер эффектини қўлланиши.
4 Массани тарозида ўлчашда оғирлик кучидан фойдаланиш.
Ўлчаш усули- ўлчашлар (қонун-қоидалари)дан фойдаланиб, ўлчанадиган катталикни унинг бирлиги билан солиштириш усули ёки усул лари мажмуи.
Изоҳ - Ўлчашлар усули одатда ўлчаш воситаларининг тузилишига боғлиқ.
Бевосита баҳолаш усули- катталикнинг қиймати ўлчаш воситасининг кўрсатишига қараб бевосита аниқланадиган ўлчаш усули.
Ўлчов билан таққослаш усули- ўлчанадиган катталикни ўлчов орқали яратиладиган катталик билан таққослаш усули.
Мисоллар
1 Пишангли тарозида тошлар (маълум қийматли масса ўлчов-лари) билан мувозанатлаштириб массани ўлчаш.
2 Ўзгармас ток кучланиишини компараторда нормал элемент-нинг маълум электр юритувчи кучи (ЭЮК) билан таққослаб ўлчаш.
Нолга келтириб ўлчаш усули- ўлчанадиган катталикнинг ва ўлчовнинг таққослаш асбобига бўлган таъсири натжасини нолга келтириб, ўлчов билан таққослаш усули.
Мисол - Электр қаршиликни кўприкни тўлиқ мувозанатлаб ўлчашлар.
Ўриндошлик (алмаштириш, замещение) билан ўлчаш усули- ўлчов билан таққослаш усули бўлиб, бунда ўлчанадиган катталикнинг қиймати маълум бўлган ўлчов билан алмаштирилади.
Мисол - Ўлчанадиган массани ва тошларни тарозининг доим битта палласига кетма-кет навбати билан жойлаштириб, тортиш (Бард усули).
Тўлдириш билан ўлчаш усули - ўлчов билан таққослаш усули бўлиб, бунла ўлчанадиган кат-таликнинг қиймати бу катталик нинг ўлчови билан шундай тўл-дириладики, таққослаш асбобига олдиндан берилган қийматга тенг сумма таъсир этадиган бўлсин.
Айирмали ўлчаш усули- ўлчанадиган катталик қийма-ти маълум ва ўлчанадиган кат-таликнинг қийматидан оз фарқ-ланадиган бир жинсли катталик билан таққосланадиган, бу икки катталик ўртасидаги айирма ўлчанадиган ўлчашлар усули.
Мисол - Узунлик ўлчовини компараторда намунавий ўлчов билан таққослаб қиёслашда ўтказиладиган ўлчашлар.

Download 58,06 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   16




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish