Метрология, стандартлаштириш ва сертификатлаштириш

Kattalikning tizimdan tashqari birligi- qabulqilinganbirliklartizimigakirmaydigan kattalik birligi.

Tizimdantashqaribirlik-lar(SIbirliulariga nisbatan) turt guruhgabulitnadi:



www.arxiv.uz

• 
  1SIbirliklaribilanbarobarruxsatetilgan birliklar.Misol:tonna,massaatombirligi, minut,soat,sutka,gradus,minut,sekund,litr,
  

yorug‘likyili,dioptriy,gektar,elektron-volt, kilovatt-soat,volt-amper,var,amper-soat, protsent,promille,propromille,bel,detsibel, fon, oktava, dekada, neper.

• 
  2Maxsussohalardaqullanishruxsatetilgan
  

birliklar.Misol:massaatombirligi,yorug‘lik yili,dioptriy,elektron-volt,kilovatt-soat.


www.arxiv.uz

• 
  
  www.arxiv.uz
  3Vaqtincha(muvaqqat)ruxsatetilganbirliklar. Masalan: dengiz mili, karat, teks,uzel (0,514 m/s), bar (10⁵Ra), gal (0,01 m/s²), aylanish
  

sekundiga(minutiga).

• 
  4 Eskirgan (ruxsat etilmaydigan) birliklar. Misol:angstrem,sentner,kilogram(gramm,tonna)- kuch, millimetr simob (suv) ustuni, erg (10^-7J),ot kuchi, puaz, stoks, kaloriya, rentgen ( 2,58.10^-4C/kg), kyuri, mikron, amper-aylanma, ar (100 m²), gektar (10000 m²)
  

• 
  Kattalikniulchash-kattalikbirliginisaqlaydigan texnikaviy vositani qul-lanishgaoid, ulchanadigan kattalik bilanuningbirligiurtasidagi nisbatni
  

(oshkoryokinooshkorkurinishda)topishvabukattalik qiymatini aniqlash imkAniqligiteng bulmagan ulchashlar- birortakattliknianiqligibuyicha
farqlanuvchiulchashvositalaribilanva(yoki)turli
sharoitlardabajarilganqatorulchashlar.

• 
  Aniqligitengbulmaganulchashlarqatoriga,buqatorga kirganalohidaulchashlarningvaznini hisobgaolgan holda ishlov beriladi.
  
• 
  oniniberuvchioperatsiyalarmajmui
  

www.arxiv.uz

• 
  Birkarraliulchash-bir
  

martabajarilganulchash.

• 
  Kupchilik hollarda amalda aynan bir marta ulchash qullaniladi.Masalan,vaqtni soat bilan ulchash, savdoda mahsulot massasi va hajmi va h.k., odatda bir marta bajari-ladi.
  
• 
  Kupmartaulchash-natijasi
  

birin-ketin bajarilgan ulchashlardanolinganbirxil ulchamli kattalikni ulchash,
yaʼnibirkarraulchashlar qatoridan iborat bulgan ulchash.

•