“Metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlash asoslari”

Nazorat savollari: 
1) Ulchashning nominal kdshmati deb qanday qiymat tushuniladi?
2) Ulchashning xakikiy kiymati deb qanday qiymat tushuniladi? 
3) Ulchov vositasining xatoligi deb kdnday qiymat tushuniladi? 
4) Sonli belgilanishiga kura ulchash xatoliklari qanday turlarga bulinadi?
5) Absolyut xatolik kanday birlikda ifodalanadi? 
O„lchash natijalariga matematik ishlov berish bosqichlarini o„rganish. 
 
Ishning maqsadi asosan, o‘lchash natijalariga ishlov berish usullarini o‘rganish, o‘lchash natijasini 
o‘lchanadigan kattalikning haqiqiy qiymatiga qanchalik yaqin eqanligini aniqlash yoki uning o‘zgarish 
ehtimolligini topish, o‘lchashda hosil bo‘ladigan xatolikning xarakterini aniqlash va tekshirishdan iborat. 
2. Nazariy qism 

---

35 
Agar o‘lchashda sodir bo‘ladigan xatolik (Gauss qonuni) normal qonun bo‘yicha taqsimlanadi yoki 
o‘zgaradi desak, u holda uni matematik tarzda quyidagicha yozishimiz mumkin: 
2
2
2
2
1
)
у(




i
X
e




, 
bu erda: u(

) -tasodifiy xatolikning o‘zgarish ehtimolligi (taqsimlanishi); 

-o‘rtacha kvadratik xatolik; 
i
X

-tuzatma, yoki 
i
i
i
x
x
X



bo‘lib; 
i
X
- alohida o‘lchashlar 
natijasi, 
Xi
- esa o‘lchanadigan kattalikning ehtimollik qiymati yoki uning o‘rtacha arifmetik qiymatidir. 
O‘lchanadigan kattalikning o‘rtacha arifmetik qiymati quyidagicha hisoblab topiladi 
n
X
X
X
X
X
n
i





...
3
2
1
bu erda X1, X2, ... Xn lar alohida o‘lchashlar natijasi; n-o‘lchashlar soni. O‘rtacha kvadratik xatolik quyidagi 
ifoda bo‘yicha topiladi