“Метрология асослари ” фанидан амалий машғулотлар учун электрон ўқув-услубий қўлланма

2.3. Ўлчаш воситаларининг аниқлик класслари
 
Ўлчаш воситаларининг аниқлик класси – бу ўлчаш воситасининг 
аниқлик даражасини акс эттириб, асосий ва қўшимча хатоликларининг 
чегараси бўйича ҳамда ўлчаш воситасининг аниқлигига таъсир этувчи бошқа 
хусусиятлари бўйича аниқланади. 
Аниқлик класси умумий ҳолда ўлчаш воситасининг метрологик 
хусусиятларининг мажмуини характерлайди ўлчаш аниқлиги ўлчаш усулига 
ва ўлчашни ўтказиш шароитига боғлиқ. 
Ҳар бир ўлчаш асбобининг хатоликларини чегараси ва таъсир этувчи 
коэффициентлар ҳақидаги маълумотлар асбобнинг паспортида келтирилган 
бўлади. 
Ўлчаш асбоблари кўпинча йўл қўйилиши мумкин бўлган хатолиги 
бўйича классларга бўлинади. Масалан, электромеханик туридаги кўрсатувчи 
асбобларда стандарт бўйича қуйидаги аниқлик класслари ишлатилади: 
 
𝜹𝜹
𝒂𝒂𝒎𝒎𝒎𝒎𝒂𝒂𝒚𝒚𝒂𝒂
𝟄𝟄(0,02;0,05;0,1;0,2;0,5;1;1,5;2,5;4) 
(7) 
2.4. Ўлчаш услублари
 
Ўлчаш услублари - исталган ўлчашни кафолатланган аниқликда амалга 
оширадиган, зарур натижаларни олишни таъминлайдиган ўлчаш операциялари
мажмуидир. 
Ўлчаш услублари, қоида бўйича, фақат ишлатилган ўлчаш 
воситаларининг хатоликларини аниқлашда зарур бўлиб қолмай, балки амалда 
ўлчаш жараёни учун ҳам катта аҳамият касб этади.
Ўлчашларнинг исталган соҳаси ўзига хос махсус хусусиятларига эгаки, 
у ўлчанадиган катталикнинг физикавий тузилмасига, таркибига, 
фойдаланиладиган 
ўлчаш 
воситаларининг 
техник 
хусусиятларига, 
экспериментал операцияларга боғлиқ. 
Ўлчашларни бажариш усулларининг мазмуни, ишланиши, ёзилиши, 
расмийлаштирилиши давлатлараро стандартда белгиланган (ГОСТ 8.010-99) 
ва метрология бўйича миллий тавсияномалар O’z T 51-088:1999 да батафсил 
деталлаштирилган. 

---