Metrologia, texnik jihatdan tartibga solish, standartlashtirish va sertifikatlashtirish kafedrasi

2. Mahsulot sifati. Sifat ko'rsatkichlari va ularni baholash. Mahsulot sifati, sifatga talablar va tavsiflar

Sifat to'g'risidagi zamonaviy tasawur ISO 9000:2005 standartida quyidagicha asoslangan:

Sifat - talablami bajaruvchi xususiy tavsiflar yig'indisi darajasidir. "Sifat" tushunchasi aniqligi, iqtisodiy ahamiyati ko'proqligini hisobga olish lozim, bu o'zida ISO 9000 standartining oldingi tahririga muvofiq ta'riflar ko'p marta qayta ishlash natijasini o'zida namoyon qiladi. Bundan tashqari, bu ta'riflar tashkil qiluvchi "daraja", "xususiy tavsif' va "talab" kabi atamalaming ahamiyatini aniq ifoda etish lozim. Bu tushunchalarga batafsil ta'riflar va tushunchalar ISO 9000 standartida keltirilgan.

0'z o'rnida umumiy "sifat" atamasi o'zida murakab ko'p jihatli va bir vaqtning o'zida obyektning universal toifasi (kategoriyasi)ni namo-yon qiladi. Maqsadi va qo^Mlanilishiga bog‘liq holda sifatning quyidagi: falsafiy, ijtimoiy, iqtisodiy, huquqiy va axborotli jihatlarini aytib o'tish lozim.

Mos ravishda bu tushunchaning ko'plab ta'riflari mavjuddir. Sifatning falsafiy kategoriyasi "obyektning mavjudligini aniqlanganligi evaziga, aynan u yoki bu mavjudlikda bo'ladi".

Agarda oxirgi axborot jihati to'g'risida gapirilsa, ixtiyoriy obyekt to'g'risida umumiy axborotlar bo'lishini ta'kidlash lozim, hattoki, eng ahamiyatsizi ham tugalmasdir, shuning uchun uning sifatini yetarlicha aniqlash murakkabdir. Umuman olganda, sifat tushunchasini uning mavjud alomatlaridan tarkib topgan axborot aysbergining suv yuzasi qismi sifatida tasawur qilish mumkin. Bunda bu tushunchani soddalashtirib, faqat suv yuzasi qismining sirti sifatida sharhlash kerak emas. U, shuningdek, butun aysberg sifatida hajmli, shuning uchun obyektning sifati to'g'risidagi axborot tugalmasdir. Buning oqibatida obyektning muayyan vaqt oralig‘ida uni baholash uchun maqbul boigan bir qancha ko'rsatkichlari darajasining sifat tavsiflarini chegaralashga majburmiz. Bundan tashqari, sifat tushunchasini biz ko'rayotgan obyektga muvofiq "mahsulot" so'zi bilan chegaralaymiz. Shu ko'rila-yotgan predmetga standartlashtirishga yanada yaqinroq mahsulot (obyekt) sifatini quyidagicha ta'riflanadi: