Metrologia, texnik jihatdan tartibga solish, standartlashtirish va sertifikatlashtirish kafedrasi

1. Standartlashtirish, metrologiya va texnik jihatdan tartibga solish tushunchalarining o'zaro aloqadorlik tizimida sifat predmeti

Eslatib o'tamizki, "sifat" atamasi asosiy falsafiy umumiy aloqador-liklardan iborat bo'lib, juda keng tushunchani o'zida mujassam etadi. Uni yanada yaqqolroq va qulay sintezlanishini bir necha to'g'ri pira-midalar yoki tetraedr shaklida tasavvur qilish mumkin.

Bunda tetraedr asosini tashkil etuvchi elementlar ahamiyatliligi bo'yicha bir-birini to'ldiruvchi komponentlardan tashkil topgan. Boshqa tomondan bu komponentlar tizimli uchlik elementlarini tashkil etadi. Metrologiya uning kengroq ratsional qismidan tarkib topgan bo'lib, standartlashtirish iste'molchilar talablarini qonuniylashtirishdan va yana bir jihatdan faoliyatning sezuvchan qismi hamda sertifikatlashtirish ko'p tomonlama asoslangan oldingi ikki element qo'shilishidan hosil boigan choralar sifatida tarkib topgan.

Haqiqatdan ham, agarda tizimli ravishda tetraedr asoslariga diqqat bilan e'tibor berilsa, birinchi tushuncha metrologiya - miqdoriy baholashning ko'p qismini amalga oshiradi, standartlashtirish - sifat bo'yicha, shuningdek, sertifikatlashtirish ikki elementlarning qo'shilma-sidagi choralar, ya'ni to'rtinchini sintezlovchi zveno sifatida xulosa chiqaruvchi bo'lib, bu konstruksiyaning elementlar bilan bog'liqligi, chiqish ma'lumotlarini o'matuvchi bo'lgan sifat tushunchasi xizmat qilishini anglash mumkin.

Sifat esa bu konstruksiyani yaxlitligicha unga yangi tizimli hissasini qo'shib, hajmiy to'ldiruvchisi sifatida aks etadi. Shuningdek, bundan shuni payqash mumkinki, bu elementlardan birini boshqarib, yakuniy mahsulotga ta'sir etuvchi omillar sifatida uning sifatini boshqarishimiz mumkin. O^lz navbatida, mahsulot sifatini boshqarish jarayoni, ushbu mahsulotni ishlab chiqarishni, ixtiyoriy obyektni, ya'ni jarayon, ish va xizmatlar va h.k.lar bo'lsa ham boshqaruvning muhim jihati bo'lib hisoblanadi.

Shuning uchun ham metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlash zamonaviy sifat boshqaruvining asosiy tarkibiy, ajralmas qismlari sifatida ko'rilmog'i lozimligini taqozo etmoqda.

Demak, bizning maqsad mahsulot sifati ifodasining mohiyatini uchlik usul sifatida tushuntirish, ya'ni standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirish faoliyati natijasida yuqorida keltiriigan piramida -tetraedrni qurish yordamida mahsulot, xizmat va ishlarni yuqori sifat-liligini ta'minlash tasvirlangan. Shuni ta'kidlash joizki, "sertifikat-lashtirish" atamasi "muvofiqlikni baholash" atamasi bilan asta-sekin almashtiriladi, ya'ni yanada aniqroq va unversalroq bo‘lgan metodologik jihatdan va tizim sifatida qoilaniladi. Metodologik jihatdan sertifikat-lashtirish - muvofiqlikni baholash uchinchi tomondan bu faoliyatning asosiy shakli bo'lishi bilan bir qatorda oxirgi tushunchaga almashtiriladi. Masalan, bunga misol tariqasida, muvofiqlikni tasdiqlash bir tomondan (sotuvchi) - deklaratsiyasi, akkreditatsiya - organ (laboratoriya)ning layoqatliligini tan olish, davlat ro'yxatiga olish - yangi mahsulotning muvofiqligini tasdiqlash va h.k.lani kelitirsh mumkin. Yangi avlod standartlari DTS (Davlat ta'lim standartlari)ni paydo bo‘lishi va ushbu yo'nalishni kelgusida "Metrologiya, standartlashtirish va muvofiqlikni baholash" yoki "Metrologiya va texnik jihatdan tartibga solish" deb nomlanishi ham mumkin.

Umuman olganda, ko'rsatilgan tushunchalami, ulami ratsional ara-lashtirib (tizimli tetraedr doirasida), tizimli o'zaro faoliyatda bo'lgan-dagina, mahsulotning sifati haqiqatdan ham yuqori bo'lishi mumkin.