Metodologiyasi

langan 
va uning vazifasi hu jjatn in g vaqtini aniqlash va undagi 
m uhrga 
qarab haqiqiyligini tasd iq lash d an g in a iborat boMgan. X IX
a im in g
oxiridan boshlab, ilm iy doiralarga qazish m alar ch o g 'id a 
topilgan va hujjatdan alo h id a b o 'lg an m u h rlarn in g (qadim gi M isr, 
Bobil, H in d , Parfiya, R us m u h rlari va h.k.) ko'plab kirib keli­
shi bilan sfragistika alo h id a fan sifatida yangi d av rn i boshladi. 
Davlat ap p aratin in g h a r q an d ay islohotlarini xronologik tu rk u m - 
lash orqali qadim davlat in stitu tla rin in g sh ak llan ish in i o 'rg an ish - 
da 
s f r a g i s t i k a n i n g
ah am iyati kuchaydi.
Sfragistika fan ining asoschisi sifatida M ixail G eyneksiy (1709) 
ning n om ini keltirish m u m k in . Io g an n G ey m an n , F.G erken, 
G atterer, Ledebur, knyaz G ogenloe-V aldenburg, Z eyler (sfragis- 
tikaga oid «Abriss d er Sphragistik* (V ena, 1884) va «G eschichte 
der Siegel* (Lits., 1894) asa rla rin in g m uallifi) kabi o lim la r bu 
fanning rivojlanishiga k a tta hissa qo'shishgan. S faragistikaning 
o'rganish obyekti haqidagi fik rlar fran su z olim i G .S hlyum berje, 
rus olim i N . P. L ixachyovlarning asarlarida o 'z ifodasini topdi. 
Sfragistikaning vazifasi hujjatlardagi m u h rlarn i o 'rg an ish o rq a­
li u larning aslini aniqlash va ta sd iq lash d an iborat. A m m o u n in g
vazifasi faqat shu bilan g in a cheklanm aydi. D avlat va davlat or- 
ganlari o'rtasidagi o 'z a ro m u n o sab atlar va davlatning shaklla- 
nish bosqichlarini o 'rg a n ish d a h am sfragistik maM umotlar m u­
him aham iyatga ega.
Sfragistika m ateriallari am aliy sa n ’at, geraldika, n u m izm atik a, 
onom astikani o 'rg an ish d a, qadim gi arxivlar tarkibini aniqlashda 
ham m u h im m anba hisoblanadi.
Tadqiqotning ilm iy-m a’lum otnom a apparati 
— eslatm a va 
izohlar (ya’ni tadqiqot ish in in g sahifasi ostidagi izohlar, shu sa- 
hifada keltirilgan m a tn n i (m a’lu m o tn i) izo h lar bilan ta ’m inlash 
va m atnga (yoki u n in g m u allifig a yoki m anbasiga) izo h lar b e­
rish), iqtibos yoki havola (ssilka) keltirish (ya’ni, tadqiqot ishi­
ning sahifasi ostida shu sah ifad a keltirilgan m a tn n in g (m a’lum ot­
ni) to 'g 'ri yoki n o to 'g 'rilig i, ishonarli yoki ishonarli em asligi kabi
299

---

x u susiy atlarin i aks e ttiris h rb vnU ♦
. 
iu iiiw iiu i va u a i i i i m
oiian quvvatlantir-^^^P
«nc'jchi Ь с ‘
1
^иг.;^м