Metodologiyasi

in yu 
qutgan 
yo k i 
oosnqa sam araii 
taaq iq o t 
usluftlariga 
o ‘z o 'rn in i 
o o s n a u o oergan va Dunday talsativ yondashuvlar h aaida ham
uiiiuiiiiy lUMiuncnaga eg a
do
 
nsn m aqsaaga m uvoliqdir. M azkur 
q o ‘llan m ad a keltirilgan m a'lu m o tlard an foydalangan holda h ar 
b ir tadqiqotchi yoki ta rix m utaxassisligi bo 'yich a ta ’lim olayotgan 
talab alar tarixga oid asarlard an foydalanish, u larn i tah lil etish- 
ni, o ‘zlashtirish uslu blarini bilish, tarix tadqiqoti sharoitida z a ru r 
boMadigan ilm iy-bilish nazariyasi, tarix n i o'rg an ish va anglash 
tam oyillari uslublari b ilan tan ish ish ham da u larni tadqiqot ja - 
rayonlarida q o 'llash haq id a m a ’lum tush unchalarga ega b o ‘ldilar, 
deb um id qilam iz.
H o zir m ustaqil y u rtim iz hayotining barcha sohalarida tu b islo- 
hotlar, yan g ilik lar ja d al ro ‘y berm oqda. Tarixchi tadqiqotchi ham
tadqiqotlarga yangicha ko‘z bilan qarashi, u larn in g o rtid an er- 
gashm asligi, fik rn i isloh qila bilishi, tadqiqotda v atan im iz tarix i 
m uam m o lari ko‘rilayotgan b o ‘lsa, m illiy g‘oya tam oyillari nuqtayi 
n azarid an yondashib, o ‘zi k ash f etgan tarix saboqlarini ko'rsata 
bilishi kerak. U shu nd ay xolisona ish yozishi kerakki, bu jih a td a n
u n in g ilm iy xu lo salari asrlar davom ida ham ah am iy atin i yo‘qot- 
m asligi, b u n in g u ch u n esa tarixiy jaray o n lar haqqoniy k o'rsati- 
lishi kerak. T ad q iq o tch ilar yosh avlodni vatanparvarlikka, ularda 
m illiy g ‘u ru r uyg‘otishga x izm at qilishi, ajd o d larim izn in g ishla- 
rin i davom e ttirish g a u n d ash i lozim .
X olisona tad q iq o t yoza bilish tad q iq o tch in in g m u k am m al bi- 
lim egasi ekanligi va m a ’naviy kom illigini ko‘rsatadi.
270

---

GLOSSARIY
i д nnaiisi" nsaklsbl- ~ «yilnornacbilik m aktabi*. aad im g i M isr, 
V.inn^istOH, RitTl, Xlloy va DOSIKJU Uaviauaiuu iiiuijUu
. :Ь:отг!
2
!аг asosida ta rix n i vontisn.
*
£
% 
_ 
.
.
.
Absoiyut (mutlaq) — (lo tm cn a «aiwuiuiuo* 
cnubn^:^:,
c h e k l a n m a g a n ,
cheg aralanm ag an, m u tlaq) falsafada: b u tun mav- 
j u d o t n i n g
azaiiy va abadiy o ‘zgarm as birlam chi asosi yoki h ar q a­
nday m utlaq narsa, hodisa.
Absoiyut (m utlaq) haqiqat - voqelikdagi, haqiqiy b ilim n - 
ing em pirik tajriba va nazariy b ilish ning haqqoniy va xo­
lis m azm u n in in g mosligi. Tarix falsafasida haqiqat n arsalar h a­
qidagi bilim larn in g mosligi sifatida tu sh u n ilg an (A ristotel), ideal 
obyektlarning m angu va o ‘zgarm as absoiyut xususiyatlari (P laton, 
Avgustin), subyekt ta fak k u rin in g his etishi (sezgirligi, sezishi) bi­
lan mosligi (D.Yum), o ‘z -o ‘zi bilan ta fa k k u r va fikrlashdagi tek- 
shirilm agan, dalilsiz shakllaridagi (apriori) m utanosiblik (I.K ant) 
kabi tu sh u n ch alar va q arash la r mavjud.
Z am onaviy m antiq fanida va fan m etodologiyasida haqiqat- 
ning e ’tiro f etilgan tushunchasi voqelikdagi, haqiqiy b ilim ning 
haqqoniylik tushunchasi bilan to 'ld irilish i - ya’ni, haqqoniylik 
darajasi va nazariyalar h am da farazlarn in g ishonchsizlilik d ara- 
ja larin in g m utanosibligi bilan to ‘ldiriladi.