Metodologiyasi o z b e k I s t o n r e s p u b L ik a s 1

Intuitsiya. 
Yaxshi m a’lum ki, o lim la r ko'pincha ilm iy m uam - 
m olarni hal etish jaray on ida intuitsiyadan foydalanadilar. Tad- 
q iq o tch in in g bunday ku tilm ag an d a yuzaga keladigan xulosasi 
keyingi jaray on d a ilm iy uslublar bilan qaytadan tekshiriladi. Ta­
rixda X IX asr oxiridayoq V.Diltey tarixiy jaray o n larn i tushunish 
va u larn i an g lash n in g asosiy uslubi sifatida intuitsiyani ko'rsat- 
gan. Biroq u n in g bu nuqtayi nazari aksariyat tarix ch ilar to m o ­
n id an qabul q ilin m a d i, bunday uslub tarix fani tad qiqo tlarin i in- 
qirozga olib keladi va xulosalar o 'ta subyektiv xususiyatda bo'ladi, 
tarixiy tad qiqo tlarda obyektiv uslublar z a ru r deb hisoblandi.
Biroq bu bilan intuitsiya tarixiy tadqiqotlarda jiddiy o 'rin
tutm aydi deb qaram aslik kerak, tarix ch id a intuitsiya o 'z fanini 
c h u q u r bilishida va ta rix c h in in g bilim donligida, u yoki bu uslub­
larn i o 'z o 'rn id a qo'llay bila olish m alakasida ko'rinishi m um kin. 
B ilim siz hech qanday intuitsiya mavjud em as, tarixiy jarayonni 
tasavvur qilish yoki his qilish uchu n albatta tarix ch in in g iqtidori 
va bilim i zarurdir. B unday xislatga ega tad qiq o tch ilar esa m azk ur 
uslubni q o'llab ajoyib ilm iy ishni am alga oshirishlari m um k in.
Tayanch tushunchalar: 
m antiqiy uslub, tarixiy uslub, ta x m in - 
lard an a n iq lik k a o 'tish , tiz im li yondashuv, tizim li ta h lil, induk- 
siya, deduksiya, ta h lil, sintez, m o d e llash tirish , m atem atik m o ­
d ellash tirish , k o n k re tlik d a n ab strak tlik k a o 'tish , ab strak tlik d an
k o n k retlik k a o 'tis h , tiz im li yondashuv, tizim li ta h lil, an aliz, 
ta h lil, sin tez, m o d ellash tirish , m atem atik m o d ellashtirish , in- 
tuitsiy.

---

Mav/uni mustahkamlash uchun savollar:
1
M antiqiy uslub qanday uslub va u n in g m ohiyati?