Metodologiyasi o z b e k I s t o n r e s p u b L ik a s 1

tarkibidagi 
t o g 'r i m a’n o d ag i va k o 'c h m a т а ’поНя M tirilp a n
fikrlarni (m a’lum otlarn i) to ‘g ‘ri ta lq in qilish, m axsus atam aiar, 
k h oralar, o ‘xsh atish larn in g m a ’n o la rin i o ch ib berish ja ray o n lari 
tu shuniladi.
M anbaning yaratilishi (kelib ch iqishi) ta rix in i o ‘rganish 
m uallifning n o m in i (atrib u tlarin i — o'ziga xos alo h id a m axsus 
belgilarini) aniqlash, m a n b an in g yaratilish vaqti, joyi va sharoit- 
larini o 'rg an ish d an iborat. M an b an in g yaratilish vaqti va joyi bil- 
vosita xususiyatlari, paleografiya uslublari, m etrologiya, diplom a- 
tika va boshqa yordam chi ta rix fan lari xususiyatlariga asoslanib 
xulosalar (hu km ) ch iqarilgan holda m a ’lum darajad a tax m in iy
ham boMishi m u m kin . T axm in q ilin g an barcha xususiyatlarning 
bir-biriga m os kelishi esa q o ‘yilgan vazifaning bajarilganligini 
bildiradi. A tributlari - o ‘ziga xos alo h id a m axsus belgilari (m az­
m uni, tili, bayon etish uslubi, yozuvi, husnixati) ko‘p hollarda is­
honchli boMmaydi va ular hujjatlarga asoslanilgan holda o ‘z tas- 
digMni yoki isbotini topguniga q a d a r v aq tin ch alik farazlar deb 
hisoblanishi m aqsadga m uvofiqdir. T adqiqotning b irinchi bos- 
qichi yakunlariga asosan ta d q iq o tch i m a n b an in g asl nusxa ek an ­
ligi (yoki asl nusxa em asligi) y u zasid an o ‘z x u losalarini berishi 
m um kin boMadi. Biroq b u n d a v azifan in g m a’lum qism i bajaril- 
m agan boMadi, ya’ni bu m a n b an in g o ‘ziga xos alo hid a alo m atlari- 
ga va belgilariga xos u n su rlarn in g toMiq ravishda an iq lan m ag an - 
ligidir.
M anbalar ta h lilin in g keyingi bosqichlarid a qoM laniladigan 
uslublar m anba tarkibida m avjud boMgan ax b orotning xususiyati 
bilan bogMiq boMadi. H ujjatli m a n b alar (siyosiy va huquqiy m az- 
m undagi hujjatlar) m azm u n jih a td a n isbotga m uhtoj em as. Bi­
roq ayni vaqtda bunday h ujjatlarn in g axborotga ega va m a’lum ot 
m azm unidagi ayrim qism lari (p ream b u la — sh artn o m alar yoki 
xalqaro b itim larn in g kirish (izoh) qism lari, kirish qism ida ay­
rim tarixiy voqelalarga to ‘xtalib o ‘tish lar kabilar) ham boMadiki,

---

u larn i m an ban in g ichki tanqidiy tah lil uslubi yordam ida o'rga 
nish m aasadpa