Метод проектов

Don tozalash mashinalarining turlari

Don tozalash mashinalari vazifasiga

qarab ikki turga

bо‘linadi:

-

umumiy ishlarni bajarishga mо‘ljallangan

–

boshoqli, dukkakli va boshqa о‘simliklar urug‘-larini

dastlabki tozalash mashinalari;

-

urug‘lik donning

yuzasini

holati,

don

va

aralashmaning shakli va zichligi kabi xususiyatlariga

qarab

tozalash mashinalar kiradi.

Ishchi qismlarining tarkibiga qarab

:

faqat havo

bilan tozalaydigan hamda

havo-g‘alvirli

mashinalar,

ya’ni, ishchi qismlari g‘alvirli va havo bilan tozalaydigan

qurilmalar kabi turlarga bо‘linadi;

Mashinani

xirmonda

harakatlanishiga

qarab

:

muqim va harakatlanuvchi mashinalarga bо‘linadi.

---

Bugungi kunda respublikamizda donni dastlabki tozalash ishlarida OVP-20A, OVS-

25, "Petkus" K-521 va "Petkus" K-531 va yana boshqa don tozalash mashinalaridan

foydalanib kelinyapti. Ushbu mashinalar bilan donni tozalash paytida undagi barcha begona

qо‘shilmalar, jumladan, poya bо‘laklari, begona о‘t urug‘lari, tosh, kesak va chala

yanchilgan boshoq qismlari ajratib olinadi va chiqitga chiqarib yuboriladi. Natijada chala

yanchilgan boshoq qismlari yoki sitilmagan qobiqli donlarning begona qо‘shilmalar bilan

birga chiqitga chiqib ketishi natijasida, kо‘zga kо‘rinmagan xolda ularning tarkibidagi

donlarning ham yо‘kotilishiga yо‘l qо‘yiladi.

Agarda

yuqorida

ta’kidlanganidek,

don

tozalash

mashinalari

yordamida

Respublikamizda yetishtirilgan 6-7 mln. tonnadan ziyod donlarni tozalash davrida uning

tarkibidagi begona qо‘shilmalar bilan birga ana shu о‘rtacha 2-3 foiz chala yanchilgan

boshoq qismlari yoki qobiqli donlar ham ajratib tashlanishini hisobga olsak, u holda

sezilarli miqdordagi, ya’ni 120-180 ming tonnaga yaqin don kо‘zga kо‘rinmagan xolda

chiqitga chiqib ketayotganligi ma’lum bо‘ladi.

Shundan kelib chiqib, don qabul qilish punktlari yoki fermer xо‘jaliklarida donlarni

tozalash jarayonida ularning tarkibidan ajratib olingan chala yanchilgan boshoq qismlariga

ishlov berib, donini ajratib oladigan kichik hajmli don tozalash mashinasini ishlab chiqish

bugungi kunda dolzarb vazifalardan biri hisoblanadi.