Карст жараёнлари.
Карбонатли, гипсли, тузли карстлар. Карстларнинг вужудга келишида геологик ва гидрогеологик шароитлар. Карстнинг юза (каррлар, карст воронкалари, карст чўқурликлари) ва ер ости (қудуқлар, горлар) турлари. Замонавий ва қадимги карстлар. Карст областларининг фойдали қазилмалари (сталактитлар, сталагмитлар, карст бокситлари).
Дунё океани.
Эпиконтинентал (саёз ва чуқур) ва континент чети (шельф) денгизлари; денгиз-кўллар. Тинч, Атлантик, Ҳинд ва Шимолий Муз океанлари. Батиметрик табақалар: шельф (литорал ва нерит), батиал, абиссал ва гипабиссал. Шельф денгизларида геологик жараёнлар (сув кўтарилиш-тушиши, тўлқинланиш, урилма тўлқин, шторм тўлқинлари, цунами тўлқини, туб оқимлар). Денгизларнинг физико-географик ландшафтлари ва чўкмалари- сув ости дельтаси, барлар, қийиқлар (косў), рифлар, лагуналар, пелагиал (туб оқим ва халистатик майдонлари). Денгизларнинг ҳайвонот ва ўсимликлар дунёси (бентос, нектон, планктон) ва уларнинг чўкинди тўпланишидаги роли. Тузли ҳавзалар. Океанлардаги геологик жараёнлар. Океан сувининг ҳарорати, шўрлиги, таркиби. Океанларнинг иқлимий табақалари ва океан оқимлари. Сувнинг стагнацияси. Континентал ёнбагирларда сурилма седиментация. Лойқа оқимларнинг геологик фаолияти; континентал қияликдаги даралар, чуқурлик дельталарининг шаклланиши, турбидитлар. Океанларнинг биологик маҳсулдорлиги; карбонат қурувчи ва кремний қурувчи фито ва зоопланктон, уларнинг океан багрида чўкинди тўпланишдаги роли. Карбонат тўпланишидаги критик чуқурлик. Чуқурликдаги қизил гиллар. Гидротермал жараёнлар («қора» ва «оқ» чекувчилар). Темир-марганец гуддалари (конкрециялари).
Тектоник ҳаракатлар
Ер пўсти структураларида тектоник ҳаракатларнинг акс этиши. Тоғ жинсларининг деформацияси ҳақида тушунчалар. Тоғ жинсларининг геологик хусусиятлари: уларнинг чўзилувчанлиги, мустаҳкамлиги, эгилувчанлиги, ёпишқоқлиги, оқувчанлиги.
Ер пўстининг кучланиш ҳолати. Тебранма (эпейроген) ороген вертикал ҳаракатлар, горизонтал тектоник ҳаракатлар. Турли миқёсдаги тектоник ҳаракатларнинг табиати. Литосфера плита (палахса)лари ҳаракати ва уларни реконструкция қилиш усуллари.
Тоғ жинсларининг ётиш шакллари: горизонтал моноклинал ва бурмали. Ётиш элементлари. Тоғ компаси тоғ жинсларининг бурмали бузилиши. Бурманинг элементлари (қанотлари, шарнири, ўқи, ўқ текислиги, қулфи). Бурмаларнинг ҳосил бўлиш сабаблари. Бурмали бузилмаларнинг таснифи; Тўлиқ, узуқ-узуқ ва оралиқ турлари. Тоғ жинсларида узилмали бузилмалар. Узилмали бузилмаларнинг сиқилишдан, чўзилишдан ёки тоғ массаларининг силжишидан келиб чиқиш сабаблари. Дарзлар, дарзлик, дайкалар, силжиш билан вужудга келадиган узилмали бурмалар. Ер бузилмаларининг таснифи: тушиш (сброс), кўтарилиш (взброс), силжиш, надвиг, поддвиглар, шарьятжлар, горизонтал узилишлар. Узилмали бузилмаларнинг миқёслари. Чуқур линиаментлар ва трансформ ер ёриқлар, сутур табақаси. Ер ёриқлари билан бирга бўлувчи жараёнлар: брекчияланиш, катаклаз, милонитланиш, дайкаларнинг гидротермал томирларнинг вужудга келиши. Тектоник меланж.
Do'stlaringiz bilan baham: |