«Metallurgiya»kafedrasi «Po’lat ishlab chiqarish texnologiyasi»

Erishning tiklash jarayoni davrining fizik-kimyoviy tavsiflari.

Oksidlash davri tugashida po’latda ma’lum miqdorda uglerod va kislorod bo’ladi. Agar bu po’latda nordonlashtiruvchilar qo’shmasdan quyib olinsa, po’lat qotishi davrida uglerod bilan kislorod o’zaro ta’sirlashadi, bunda hosil bo’lgan CO qisman atmosferaga chiqadi. Lekin qolgan CO po’lat tarkibida pufakchalar shaklida qoladi.Quymalarda pufaklar bo’lmasligini oldini olish uchun uning tarkibiga shunday elementlarni qo’shish kerakki, po’lat qotish davrida ular ugleroddan ko’ra kislorodga vosita bo’lib xizmat qilsin.Nordonlashtirishni amalga oshiruvchi eng keng tarqalgan element kremniy bilan alyuminiy hisoblanadi. Po’lat tarkibiga 0,18-0,23 % kremniy kirgizish quymalarda CO pufaklari hosil bo’lishi oldini oladi. po’lat pechdan chiqishidan oldin 0,04-0,1 % alyuminiy ham pechga kiritiladi.
Po’lat tarkibiga marganes oltingugurtning zararli ta’sirini kamaytirish uchun kiritiladi. Po’lat nordonlashtirishda marganes ham ishtirok etadi. Agar po’lat tarkibida nordonlashtiruvchi elementlar yetarli miqdorda bo’lsa, CO pufaklari hosil bo’lmaydi.
Suyuq po’lat tarkibida kislorod erigan holda bo’ladi va u nordonlashtiruvchi elementlar bilan ta’sirlashadi. Bunda turli oksidlar, (MnO, SiO_2, Al₂O₃va boshqalar) hosil bo’ladi. Bu oksidlar po’latdan pechdaligidayoq kabelda, po’lat qotishida ajralib chiqadi.Suyuq metall bilan birga metall quyiladigan maxsus qolipga kelib turgan oksidlar, shuningdek po’lat kristallanishida hosil bo’lgan oksidlar qisman metallmas holda metall quymalarda qoladi, qisman ustiga sizib chiqadi. Metallmaslarning po’latda bo’lishi ularning xossasini yomonlashtiradi, shuning uchun nordonlash shunday bo’lishi kerakki, u zararli ta’sirlarni kamaytirishi va metallmaslar miqdorini kamaytirish kerak.⁷

II. Yoyli po’lat eritish pechining texnalogik hisobi

Yoyli po’lat eritish pechida eritish quyidagi asosiy davrlarda kechadi.

1. Erish davri (60 %)
2. Oksidlanish davri (9,4 %)
3. Tozalash davri (18,2 %)
4. 2 ta erish davri orasida turib qolishlar, bunga metallni chiqarish yoki, yoqilg’i – moy quyishni pechni tozalashni va pechga shixta yuklashni o’z ichiga oladi (12,4 %). Yuklangan metallni qizishi va erishi sodir bo’ladi, bunda pech elektroenergiyaning katta qismini iste’mol qiladi. Shuning uchun loyihalashda hisob olib boriladi.
Erish davri uchun o’z ichiga quyidagilarni oladi .
1. Materiallar balansi hisobi
2. Pechning asosiy o’lchamlarini hisobi
3. Energetika belgisining hisobi
4. Transformatorning zaruriy hisobi.
Xajmi G=5 t bo'lgan yoyli po'lat eritish pechini hisoblash tartibi.
12 % - qayta ishlangan po’lat
74 % - temir granulalari
1,75 % - aglomerat
0,25 % - elektrod
Transformator po’latini eritishda foydalaniladi, uning tarkibi erish davrining oxirida quyidagicha bo’ladi. 2-jadval

	C	Si	Mn	Fe
Cho'yan (13 %)	4,8	0.47	1,25	-
Posport bolvanka (74 %)	0,4	0.45	0.42	-
Lom ryadovoy (13 %)	0,92	0.42	0,68	-
O'rtacha tarkib	1.04	0,4487	0,5617	-
Erigandan so'ng	0.23	0.036	0.19	-

Erish jarayonidagi futerovkaning sarfi quyidagicha:
magnezit xromli g’isht ………0,03 %
magnezit kukuni…………….. 1,03 %
magnezit g’ishti………………0,28 %

Erish jarayonida vannaga quyidagilar yuklanadi:

magnezit ……………………...56%
oxak…………………………..2,25%
aglomerat……………………...3,27%