Metallurgiya

Gidrometallurgik 
jarayon-
larning turlari - 
gidrometallurgik 
jarayonlar sanoatda ko‘pgina rangli 
metallar ishlab chiqarishda keng 
qo‘llanilmoqda. Ular nisbatan past 
(300
0
C 
dan 
yuqori 
bo‘lmagan) 
haroratda suyuq, ko‘p hollarda suvli 
muhitda 
o‘tkaziladi 
(3.2-rasm).
Gidrometal-lurgik 
jarayonlarni 
bugungi 
kunda 
keng 
ishlatila-
yotganiga quyidagi yutuqlarini sabab 
qilib ko‘rsatish mumkin: 
- minimal issiqlik va energetik 
harajatlar 
bilan 
nisbatan 
yuqori 
bo‘lmagan 
haroratlarda 
(300
0
C 
haroratgacha) kambag’al va boyitish 
qiyin bo‘lgan rudalardan metallarni 
(ayrim 
hollarda 
ruda 
qatlamini 
o‘zidan – mis, uranni yer ostida 
tanlab eritish) tanlab ajratib olish 
imkoniyati; 
3.2-rasm. Gidrometallurgik 
jarayonlardagi quyultirgichlar 
- atmosferani zaharli gazlar bilan zararlanishni yo‘qligi; 
- xizmat ko‘rsatuvchi personallar uchun nisbatan yaxshi sanitar-gigienik 
sharoitlarni mavjudligi. 
Gidrometallurgik 
jarayonlar 
texnologiyasining 
asosiy 
bosqichlari 
quyidagilar: 
1) ruda mahsulotini qayta ishlashga tayyorlash; 
2) ajratib olinishi kerak bo‘lgan metalni eritmaga o‘tkazish – tanlab eritish; 
3) eritmani va qattiq cho‘kmani bir-biridan ajratish; 
4) eritmani zararli qo‘shimchalardan kimyoviy usulda tozalash; 
5) eritmadan metalni ajratib olish. 
Gidrometallurgik jarayonlarning asosiy ko‘rinishlari tanlab eritish jarayoni, 
eritmalarni keraksiz qo‘shimchalardan tozalash va eritmalardan metallarni 
cho‘ktirish hisoblanadi. 
Tanlab eritish
– qayta ishlanayotgan materialga ko‘p hollarda gazsimon 
reagent – kislorod, vodorod va boshqalar ishtirokida erituvchi ta’sir ettirib, ajratib 
olinayotgan komponentni eritmaga o‘tkazish (eritish) jarayonidir. 
Tanlab eritish natijasida keraksiz qo‘shimchalar bilan ifloslangan ajratib 
olinayotgan