Metallurgiya

 
17.rasm. Kislorod-konvertor pechi 
 
20-asrning 50-yillarida qo‘llanildi. Po‘lat ishlab chiqarish jarayonia, cho‘yan 
konverterlarda toza kislorod bilan puflanadi. Konverterlash jarayoni yoqilg‘i 
sarflanmasdan boradi.1 tonna cho‘yandan po‘lat olish uchun tahminan 350 m
3
havo talab etiladi (17.1-rasm).
 
Konverterlash jarayonini olib borish uchun – konverter dastgohi kerak. 
Po‘lat ishlab chiqarishda asosan vertikal konverterlar qo‘llaniladi. Konverter 
xajmidagi suyuq mahsulotga kislorod suv bilan sovutiladigan furmalar yordamida, 
bosim ostida puflanadi. 
Konverterlashda asosiy jarayon oksidlash jarayonidir. Cho‘yanning 
oksidlanishi puflash natijasida amalga oshiriladi. Oksidlanish natijasida issiqlik 
ajraladi va buning natijasida qo‘shimchalarning miqdori pasayadi va metallning 
harorai oshadi. Keyinchalik temir oksidlarining tiklanishi boshlanadi. 
 
Marten pechlarida po‘lat olish usuli
Marten pechlarda po‘lat olishda mahsus qaytaruvchi pechlar qo‘llaniladi. 
Po‘latni kerakli haroratgacha(2000 
0
C) qizdirish uchun, pechga, regenerato deb 
nomlanuvchi moslama yordamida qo‘shimcha issiqlik qo‘shiladi. Qo‘shimcha 
issiqlikni yqilg‘ini qizdirilgan havo oqimida yoqishda olishadi. Yoqilg‘i to‘liq 
ishchi xajmda yonishi zarur. Marten pechlarida po‘lat olishning o‘ziga xosligi, 
shundaki, pechga beriladigan kislorodning miqdori, talab etiladigan miqdordan 
ancha ko‘pdir. 

---

71 
Buning natijasida, pechda oksidlovchi muhit hosil bo‘ladi. Marten pechiga 
yuklangan xom ashyo (cho‘yan, temir va po‘lat lomi) 4–6 soat davomida eritiladi.
 
Elektr po‘lat eritish usulda po‘lat olish
Elektr po‘lat eritish usuli natijasida, yuqori sifatli po‘lat olinadi. Bu jarayon 
mahsus elektr pechlarda olib boriladi. Elektr po‘lat eritish usulining asosiy prinsipi 
– elektr eenrgiyani metallni qizdirish uchun qo‘llash. Ishlab chiqarish mexanizmi 
quyidagicha: qizdiruvchi elementning yonishi natijasida, elektr energiyani issiqlik 
energiyasiga o‘tqazish hisobiga issiqlik ajraladi.