Metallurgiya kOmBinatı nawayi mámleketlik kánshilik instituti

Óz gezeginde, dushshı suw 3 gruppalarǵa bólinedi.
1. Kem minerallasqan suw. Olarda minerallasıw dárejesi 200 mg/l den kishi boladı.
2. Ortasha minerallasqan suw. Olarda minerallasıw dárejesi 200-500 mg/l di qurawı múmkin.
3. Joqarı dárejede minerallasqan suw. Olarda minerallasıw dárejesi 500-1000 mg/l dı qurawı múmkin.
Suw quramındaǵı anionlar hám olardıń muǵdarına qaray, barlıq suw tómendegi 3 gruppalarǵa bólinedi.
1. Gidrokarbonatli suw.
2. Sulfatli suw.
3. Xloridli suw.
Tábiy suwdıń qattılıǵı suw quramında bolǵan kaltsiy hám magniy duzlarına baylanıslı bolıp, Sa2+ hám Mg2+ ionları kontsentratsiyaları menen ańlatpalanadı hám [mmol- ekv/l] de olshenedi. Sonday eken, suw qattılıǵına qaray, olardı 2 gruppaǵa bolıw múmkin.
1. Karbonatlı qattı suw
2. Karbonatsiz qattı suw
Suwdiń ulıwma qattılıǵı bolsa karbonatlı hám karbonatsız suw qattılıǵınıń jıyındısınan ibarat boladı. Karbonatlı suwning qattılıǵı suwdaǵı kaltsiy hám magniy bikarbonatlarning muǵdarına baylanıslı bolıp, karbonatsız suwning qattılıǵı suwdaǵı kaltsiy hám magniy sulfatlari, xloridleri hám nitratlarına baylanıslı boladı.
Tábiy suw antropogen tásirinler sebepli, yaǵnıy insan iskerligi nátiyjesinde túrli elementlar menen pataslanıwı múmkin. Nátiyjede onıń sapası keskin ózgeredi.
Antropogen tásirler sebepli pataslanǵan suwga, denaturatsiyalangan suw yamasa tábiyiy - antropogen suw dep ataladı.
Tábiyiy suw insan iskerligi nátiyjesinde tómendegi jaǵdaylarda pataslanıwı múmkin.
1. Atmosferadan suw quramına nitratlar hám sulfatlar, azot hám sulfat kislotaları qosılǵanda, onıń sapası birotala ózgerip, vodorod kórsetkishi (PH) keskin páseyedi.
2. Jawınlar hám suw tasqını nátiyjesinde taw jınısları, karbonatlar eriwi yamasa juwılıwı múmkin. Nátiyjede dárya suwi hám jer astı suwi quramında kaltsiy, magniy, kremniy ionlarınıń muǵdarı asıp ketiwi múmkin. Bunday jaǵdaylarda suwdiń ximiyalıq quramı ózgerip, ol kúshli pataslanadı.
3. Tábiyiy suw quramında awır metallar, atap aytqanda qorǵasın, kadmiy, sınap, margimush, tsink hám de fosfatlar (0,1 ml/l den asqanda), nitratlar hám nitratlardıń muǵdarı asqanda, suwdiń sapası ózgeredi.
4. Er ústi hám er astı suw quramında aqaba suw arqalı hám de atmosferadan qattı shıǵındılardıń juwılıwı nátiyjesinde duzlardıń muǵdarı asqanda, suwdiń sapası ózgeriwi múmkin. Mısalı, jılına dárya suwidagi duzlardıń muǵdarı 30 -50 mg/l ge shekem ózgerip turadı. Jılına qala shıǵındılarınıń hár 1000 tonnasınan topıraq suwiga 8 tonnaǵa shekem eruvchi duzlar kelip qosıladı. Bul bolsa suwdiń sapasın keskin ózgertirip jiberedi.
5. Suw quramında organikalıq birikpeler, atap aytqanda biologiyalıq shıdamlı elementlar (maydan aktiv elementlar, pestitsidlar, olardıń bólekleniwi processinde payda bolatuǵın ónimler hám basqa záhárli zatlı, kantserogen hám mutagen elementler) dıń muǵdarı asıwı múmkin. Bul bolsa suwdiń sapasın ózgertirip jiberedi.
6. Tábiyiy suwda kislorod muǵdarınıń pasayshi múmkin.
Atap aytqanda suw háwizlerinde oksidleniw processleri kúshayganda kislorod kóbirek sarplanadı. Organikalıq birikpelerdiń minerallashuvi, suw háwizleriniń ústleri gidrofob elementlar menen pataslanıwı hám atmosferadan kisloroddıń etiwmovchiligi sebepli suwda tikleniw processleri kúshayadi. Mısalı, sulfatlar tap vodorod sulfitgacha tikleniwi múmkin. Bul bolsa suwdiń sapasın ózgertirip jiberedi.
7. Pataslanǵan suwda viruslar, bakteriyalar hám juqpalı keselliklerdi qozǵawtıwshı mikroorganizmlerdiń muǵdarı asqanda suwdiń tınıqlıǵı tómenlep ketedi.
8. Tábiyiy suw ximiyalıq elementlerdiń radioaktiv izotoplari menen pataslanıwı múmkin.
Sanaat kárxanalarında isletiletuǵın suw