««Metallurgik jarayonlarda issiqlik va massa almashinuvi» fanidan

KURS ISHI 5310300 2022 yil
Varaq
									12
O’z	Varaq		Hujjat №		Imzo		Sana
1.4. Rux kuyindisini tanlab eritish jarayoni Kuyindini (Ogarok) tanlab eritishni asosiy maqsadi kuyindi tarkibidagi rux birikmalarini iloji boricha eritma o‘tkazish va elektrolizga to­za eritma olishdir. Eritishni sulfat kislotasi yordamida olib bori­ladi. Sulfat kislotasini tanlashda quyidagilar hisobga olingan: 1) rux oksidi - ZnO yaxshi erishi; 2) bo‘lajak elektrolitik tiklanishda qulaylik; 3) rux zavodlarida sulfat kislotasini mavjudligi; Rux oksidi sulfat kislotasini kuchsiz eritmasida yax­shi eriydi, rux sulfati esa - suvda: ZnO + H2SO4 = ZnSO4 + H2O Rux sulfidi qizitilgan kuchli sulfat kislotasida erishi mum­kin: ZnS + H2SO4 = ZnSO4 + H2 Bunda zaxarli servodorod ajralib chiqadi. Kuydirish davomida bir qancha rux silikati, (n ZnO * m SiO2), ferrit (x ZnO * u Fe2O3) va alyuminatlari (ZnO * Al2O3) paydo bo‘la­di. Bu birikmalar sulfat kislota eritmasida qiyin eriydi. Ularni erish qobiliyati xarorat va sulfat kislotasini konsentratsiyasi olib borishi bilan ko‘payadi. Masalan, ferritdan ruxni eritmaga o‘tkazish uchun sulfat kis­lotasini konsentratsiyasi 200 - 300 g/l va 80 - 90^0C xarorat talab qilinadi. Ruxdan tashqari, orqaroqda temir, mis, kadmiy, qo‘rg‘oshin, ku­mush, oltin, nikel, kobalt, marganes, bariy, kalsiy, aluminiy va boshqa metallar bor. Kadmiy xususiyatlari bo‘yicha ruxga yaqin, uni oksidi CdO sul­fat kislotasida yaxshi eriydi: CdO + H2SO4 = CdSO4 + H2O Ogarokdan eritmaga 85 - 90 % kadmiy o‘tadi. Temir ogarokda, asosan rux va mis ferritlar shaklda uchraydi. Bir qancha temir ok­sidlari Fe2O3, va Fe3O4 ham bor. Sulfat eritmasida Fe2O3 yaxshi, Fe3O4 esa qisman eriydi. Kuydirish pechining siklon changida biroz Fe2 (SO4)3 uchraydi. Uch valentli temir sulfati eritmada hosil bo‘ladi: Fe2O3 + 3N2SO4 = Fe2(SO4)3 + 3H2O