««Metallurgik jarayonlarda issiqlik va massa almashinuvi» fanidan

KURS ISHI 5310300 2022 yil
Varaq
									11
O’z	Varaq		Hujjat №		Imzo		Sana
1.3. Ruxni ishlatilish soxalari Toza ruxdan nodir metallarni tiklash uchun foydalaniladi. Shuningdek, rux keyinchalik affinaj yo‘li bilan qayta ishlanadigan kumush va oltinni intermetallidlardan ajratib olishda ishlatiladi. Undan po‘lat konstruksiyalar, quvurlar va hokazolarni rux qoplamasi bilan qoplashda juda keng foydalaniladi. Bunda rux po‘latni yemirilish, zanglashdan saqlaydi. Rux eng keng qo‘llanadigan soha bu – tok manbalarining kimyoviy turlaridir. Ya'ni, rux akkumulyatorlar, batareykalar tayyorlashda juda keng qo‘llanadi. Shuningdek rux plastinalaridan ko‘p adadli bosma nashrlardagi illyustratsiyalarni bosishda, ya'ni poligrafiyada foydalaniladi. Elektronika payvandlash qalaylari tarkibiga ham, erish haroratini barqarorlashtirsh uchun rux qo‘shiladi. Aks holda, ushbu payvand o‘rinlari elektr jihozlar qiziganda erib qolishi mumkin. Rux oksidi esa oq bo‘yoq ishlab chiqarishda ishlatiladi. Rux – latunning eng muhim komponentidir. Ruxning alyuminiy va magniy bilan qotishmalari juda yaxshi mexanik sifatlarga ega bo‘lib, ularni eritish va quyish ham nisbatan osondir. Shu sababli ruxning ushbu qotishmalaridan mashinasozlikda detallarning aniq quymalarini tayyorlashda keng foydalaniladi. Ruxning sulfidi, telluriti, selenidi va fosfidi mikroelektronikada juda keng ishlatiladigan yarim o‘tkazgichlardir. Rux sulfidi shuningdek ko‘plab lyuminoforlarning tarkibiy qismi bo‘ladi. Rux fosfididan kemiruvchilarga zahar sifatida ham foydalaniladi. Optik shishalarni tayyorlashda rux selenidni qo‘llash orqali, linzaning o‘rta infraqizil diapazondagi yutish koeffitsiyentini barqarorlashtirish mumkin. Dunyo miqyosida ishlab chiqarilgan rux quyidagi sohalarda ishlatiladi,%: - oq tunika olish 36; - latun va bronza olish 26; - quymakorlik 26; - rux prokati 3; - kimyo mollari 6,5. Ko’p ishlab chiqaradigan davlat bu Xitoy AQShkanada va boshqa davlatlar hisoblanadi.O’zbekiston ruxni kon metallurgiya kambenatida oltinni sementatsiya jarayonidagi asosiy xom ashyosi hisoblanadi.