Metall va qotishmalarga termik va kimyoviy-termik ishlov berish

Materialshunoslik va konstruktsion materiallar va KMT fanining predmeti va mazmuni. Bu fanning texnikaviy va ilmiy

Respublikamiz mustaqil bo‘lgandan so‘ng, xalq xo‘jaligining hamma 

sohalarida o‘zgarishhlar ro‘y berrmoqda. Hozirgi vaqtda fantexnika 
taraqqiyoti bilan bog‘liq bo‘lgan turli amaliy masalalarni yechish uchun har 
bir yoshh bo‘lajak mexanik-muhandis va texnikaning boshqa turlari bilan 
shug‘ullanuvchi mutaxassishlar metallarning prog‘ressiv olinishi usullari 
yangi metall va nometall materiallar, ularning xususiyatlari va texnikaning 
qaysi sohasida ulardan ratsional foydalanish lozimligini bilishhlari kerak.
Hozirgi kunda bo‘lajak yosh muhandis, mexanik, konstruktor, ilmiy xodim, 
tadqiqotchi, loyihacxilardan texnologiya asoslari chuqur talab qilinadi, chunki
busiz mustahkam, uzoq muddatga chidaydigan tejamli konstruktsiyalar, 
mashinalar, pribor jihozlar, mexanizmlar yaratish mumkin emas.
Ma‘lumki, har qanday mashina, mexanizm detallari ish jarayonida turli 
nagruzkalar ta‘sirida bo‘lib, har xil muhitlarda ishlaydi. Ularning belgilangan 
muddatda me‘yorda ishlashi uchun materiali konstruktor tomonidan
belgilangan kompleks xossalarga ega bo‘lishi kerak. Shundagina texnika
iqtisodiy ko‘rsatkichlari talab darajasiga ega bo‘lgan turli xil mashinalar 
yaratiladi.
Materialshunoslik va (KMT) konstruksion materiallar texnologiyasi fani 
asosan qora va rangli metallar ishlab chiqarish, metalshuninoslik asoslari,
metalmash materiallar va ularni ishlash texnologiyasi, tayyorlamalarni
tayyorlash usullari, quymakorlik hamda metall va metalmash materiallarga
mexanik ishlov berish asoslarini o‘rgatadi. Shu bilan birga mashina detallari 
tayyorlash bilan bog‘liq bo‘lgan texnologik jarayonlarni, mustaqil ravishda 
mashina detallarining loyihalashda texnologik masalalarni yechishni talabalar 
o‘rganadilar.
Mashinasozlikda talab darajasidagi sifat o‘zgarishhlarini amalga oshirish,
mahsulot ishlab chiqarish miqdorini ko‘paytirish, uning sifatini yanada 
yaxshilash va mehnat sharoitlarini yanada yengillashtirishga qaratilgan 
tadbirlarga, ya‘ni ishlab chiqarish jarayonlarini maksimal darajada 
mexanizasiyalash va avtomatlashtirishga katta e‘tibor berilishi lozim.
Ko‘pgina materiallarning texnikaga yaroqliligi uning tuzilishiga bog‘liqdir.
Materiallarning tuzilishi deganda, uning bir butunligini ta‘minlovchi, ya‘ni
tashqi va ichki ta‘sirlarga faol qarshilik ko‘rsatuvchi ichki bo‘glanishlar 
tushuniladi. Ichki bog‘lanishlarga muvofiq materiallarning xossalari ham 
o‘zgarishi mumkin.
Xulosa qilib aytadigan bo‘lsak materialning tarkibi, tuzilishi hamda 
xossalari o‘rtasidagi amalliy bog‘lanishlarni o‘rganadigan fan 
materialshunoslik deb ataladi. Materiallarning tarkibi deganda Shu 
materiallarning qanday kimyoviy elementlardan tuzilganligi tushuniladi.
Materialning tuzilishi tushunchasi ancha keng ma‘nodagi tushuncha 
bo‘lib, ko‘z yoki oddiy lupa bilan ko‘rib bo‘ladigan mikrotuzilish maxsus 
(500-2000 marta katta qilib ko‘rsatadigan) optik asboblar 
metallomikroskoplar yordamida o‘rganiladigan mikrostruktura hamda
100000 marta katta qilib ko‘rsatadigan elektron mikroskoplarda yoki rentgen 
nurlari ta‘sir ettirish bilan kuzatiladigan supmikroskopik strukturalarni o‘z 
ichiga oladi. Materialning xossalari deganda, uning kimyoviy, mexanik va 
texnologik xossalari tushuniladi.