Metall oksid nanostrukturalarni sintezlash va ularning fotokatalitik xususiyatlarini o‘rganish Magistr akademik darajasini olish uchun yozilgan dissertatsiya

1.3. Rux oksidi asosidagi nanostrukturalar
Umuman olganda ZnO nanostrukturalarni tashkil etuvchi tuzilmalar o‘lchovlari bilan tasniflanadi va nol o‘lchovli (0D), bir o‘lchovli (1D), ikki o‘lchovli (2D) va uch o‘lchovli (3D) turlarga ajratish mumkin. ZnO nanostrukturalari turli xil shakllarda sintezlanadi masalan: kvant nuqtali, nanosim, nanotayoqcha, nanonaychalar, sharsimon, tasmalar, disk shaklidagi nanostrukturalar, ignalar va gullar shaklida bo‘lishi mumkin.
3D ko‘rinishdagi ZnO nanostrukturalari odatda to‘liq mikrosfera yoki gulsimon ko‘rinishga ega bo‘lishi mumkin. Gulsimon strukturalar alohida nanoustunchalarni o‘zaro gul ko‘rinishida birlashgan strukturasidan hosil bo‘ladi. Bunday 3D o‘lchovli strukturalarni gaz sensorlari sifatida qo‘llash o‘ta samarili hisoblanadi. Chunki bunday strukturalarda yuqori sirt maydoniga ega bo‘lganligi sababli yuqori sezgirlikga ega bo‘ladi.1.9-rasmda ichi bo‘sh mikrosferalar Zink oksidining uch o‘lchovli tuzilmalari ko‘rsatilgan Bundan tashqari ZnO nanogullar tibbiyotda to‘qima muhandislik materiallari sifatida qo‘llaniladi.

1.9-rasm SEM ichi bo‘sh ZnO mikrosferalarining tasvirlari. [38]

Hozirgi kunda bir o‘lchovli(1D) ZnO nanostrukturalarga alohida e'tibor berilmoqda bular simlar, novda va naychalar. Bunday qiziqish maxsus fizikaviy va kimyoviy xususiyatlari tufayli yuzga kelmoqda masalan: piezoelektrik, elektr, optoelektronik va lyuminestsent xususiyatlari. Shu bilan bir o‘lchovli ZnO nanostrukturalari istiqbolga ega fotonik qurilmalarda, sensorli qurilmalarda, ultrabinafsha rangda, lazerlar, datchiklar va boshqalarda qo‘llash mumkun.

Zink oksidining kvant nuqtalari (0D) nol olchamli hisoblanadi. Hozirgi kunda kvant nuqtalar ham katta qiziqish uyg‘otadi chunki ular biotibbiyot sohasida qo‘llanilishi mumkun.
Umuman olganda nanodispersli Metall oksidlari olishning turli xil usullari mavjud. (rux oksidi, titan oksidi, zirkonyum, kremniy dioksid va boshqalar), ular quyidagilarga bo‘linadi: qattiq fazali, gaz fazali va suyuq fazali usullar hisoblanadi.
Ular orasida suyuq fazali usullardan keng foydalaniladi masalan: sedimentatsiya usuli, gidrotermik (solvotermik) va mikroemulsiya eng istiqbolli usullar sifatida qaraladi.