Mes ing dan manufacturing execution system

MES tizimi
MES (ing. dan manufacturing execution system), ishlab chiqarish jarayonlarini boshqarish tizimi - har qanday ishlab chiqarish doirasida mahsulot ishlab chiqarishni sinxronlashtirish, muvofiqlashtirish, tahlil qilish va optimallashtirish muammolarini hal qilish uchun mo'ljallangan maxsus dasturiy ta'minot. MES tizimlari sex (bo’lim) darajasidagi boshqaruv tizimlarining sinfiga kiradi, lekin umuman korxonada ishlab chiqarishni integratsiyalashgan boshqarish uchun ham foydalanish mumkin.
Ishlab chiqarishni boshqarish tizimlarini ishlab chiqaruvchilar va foydalanuvchilar xalqaro assotsiatsiyasi (MESA International) 1994 yilda MESA-11 modelini va 2004 yilda C-MES modelini aniqladi, bu so'nggi o'n yilliklar ichida ishlab chiqarishni boshqarish va ishlab chiqarish faoliyatini boshqarish modellari va standartlarini to'ldiradi. Ularga quyidagilar kiradi:
1. ISA-95 “Korxona va jarayonni boshqarish tizimlarini integratsiya qilish” (Enterprise-Control System Integration) standarti, qaysiki ishlab chiqarishni boshqarish darajalari va kompaniyaning o'zaro ta'sirining yagona interfeysini va alohida korxonaning ishlab chiqarish faoliyatining ish oqimlarini belgilaydi.
2. ISA-88 “Davriy ishlab chiqarishni boshqarish” (Batch Control) standarti, qaysiki davriy ishlab chiqarishni boshqarish texnologiyasini, retseptlarning ierarxiyasini, ishlab chiqarish ma'lumotlarini aniqlaydigan.
3. Ochiq ilovalar jamiyati (Open Applications Group, OEG): biznes ilovalari o'rtasida funktsional muvofiqlik kontseptsiyasini ilgari surish va ushbu maqsadga erishish uchun biznes tillari standartlarini ishlab chiqishni maqsad qilgan notijorat sanoat jamiyati.
4. Ta'minot zanjiri jarayonlari modeli (Supply-Chain Operations Reference, SCOR): ta'minot zanjiri jarayonlarini boshqarish uchun mos yozuvlar modeli, etkazib beruvchi va mijozning faoliyatini bog'laydi. SCOR modeli mijozning talablarini bajarishning barcha bosqichlari uchun biznes jarayonlarini tasvirlaydi. SCORning “Make” bo'limi asosan ishlab chiqarishga bag'ishlangan.