Menejmet va marketing

25-chizma. Korxonaning tashqi muhiti (makro-muhit) 

 

Jamiyat  iqtisodiy  muhitining  ahvoli  asosan  korxonalar  daromadlarining 

darajasi  va  aholining  xarid  qobiliyati  kabi  ko’rsatkichlar  bilan,  shuningdek, 

inflyatsiya,  kredit  stavkalari,  soliq  solish  stavkalari,  aholining  joriy  daromadlari, 

jamg’armalarining  darajalari,  iste'mol  savatining  qiymati  bilan  aniqlanadi.  Bu 

ko’rsatkichlarning  o’zgarishi talabda nafaqat miqdoriy, balki tarkibiy siljishlarga 

ham olib keladi. 

Tabiiy  muhit  jamiki  landshaft  (manzara)  va  atrof-muhitning  ifloslanishi 

quyidagi holatlarga bog’liq: 



  xom ashyoni ratsional ishlatish darajasi; 



  qayta  ishlab  chiqarishga  imkonsiz  tabiiy  resurslardan  foydalanish 

miqdori; 



 

butunlay yo’q bo’lish oldida turgan hayvonlar soni; 



  ozon  qatlamining  kamayishi  va  natijada  "issiqxona  taassuroti"  vujudga 

kelishi. 

Yo’nalishlarning  har  bir  muayyan  ko’rsatkichlari  orqali  atrof-muhitning  u 

yoki bu tomonini tasniflash mumkin. Shu bilan birga bular marketing kuchlarining 

ta'sirotiga ham ega. 

Umumiy  yondoshuv  jihatdan  tabiiy  muhitning  o’zgarishi  quyidagi  omillar 

atrofida  ro’y  beradi:  xom  ashyoning  tanqisligi  (defitsit),  energiyaning 

qimmatlashishi,  atrof-muhitning  ifloslanishi  va  tabiiy  resurslarning  davlat 

tomonidan muvofiqlashtirilishi. 

Marketing nuqtai nazaridan hozirgi sharoitda suv, oziq-ovqat, yog’och, neft, 

ko’mir hamda ayrim  mineral  turlarini ishlatishda oqilona yondoshuv qo’llanishi 

katta  ahamiyatga  ega.  Energiyaning  qimmatlashishi,  avvalo,  neft  qazish  ishlari 

bilan  bog’liq.  Ma'lumki,  ularning  zaxiralari  cheklangan  va  keyingi  qazish 

jarayonlari  yildan-yilga  yirik  investitsiyalarni  talab  etmoqda.  Boshqa  (alternativ) 

energiya  turlarini  topish  borasida  muhim  izlanish  va  tadqiqotlar  olib  borilmoqda. 

Gap quyosh, yadro, shamol va boshqa energiya manbalari to’g’risida borayotir. 

Iqtisodiyoti  rivojlangan  mamlakatlarda  ekologiya  qonunchiligi  doimo 

takomillashtirish  va  o’ta  talabchanlik  tendentsiyasiga  ega.  Demak,  bu  sharoitda 

atrof-muhitni  himoya  qiluvchi  standartlarga  rioya  qilgan  firmalar  muammolarni 

echish  maqsadida  kam  kuch  va  vosita  sarflanadigan  yo’l  va  imkoniyatlarni 

Korxonalar 

 

Siyosiy muhit 

 

Dеmografik muhit 

 

Tabiiy muhit 

 

Iqtisodiy muhit 

 

Madaniy muhit 

 

Ilmiy-tеxnikaviy muhit 

 

---

139 

с 

amaliyotga jalb etishlari muqarrar. 

Bozor  kon'yunkturasi  ko’p  tomondan  demografik  tavsiflar  va  aholi 

shakllanishining  asosiy  tendentsiyalari  bilan  belgilanadi.  Bunda  shaxsiy  iste'mol 

tovarlariga  bo’lgan  talabning  rivojlanishi  va  ishlab  chiqarishga  mo’ljallangan 

tovarlar bozoridagi o’zgarishlar o’rtasida  to’g’ridan-to’g’ri  aloqa  kuzatiladi.