Rahbar bir qator talablarga javob berishi kerak. "Rahbarlik qilish" degan
so’zga izohli lug’atlarda boshqarish, maslahat berish, kuzatish, yo’naltirish,
ko’rsatma berish degan turli ma'lumotlar berilgan. Bundan ko’rinib turibdiki,
hozirgi davrda menejer (rahbar)lar qondirishi zarur bo’lgan talablar juda ko’pdir.
57
с
darajasi
texnika va texnologiyani bilish;
boshqarish ilmini, funktsiya va strukturasini bilish;
istiqbolni bilishga qodirligi va hk.
Rahbar aniq, chuqur va keng bilimga ega bo’lishi, uni doimo
to’ldirib va yangilab borish kerak. Aks holda u obro’ qozona
olmaydi, xodimlarning ishonchiga sazovor bo’la olmaydi.
4.
Tashkilot
chilik
qobiliyati
xodimlarni tanlay bilish va ulardan samarali foydalanishni
ta'minlay olish;
qo’l ostidagilarni mehnatga o’rgatish va tarbiyalashni
bilish; jipslashgan jamoani vujudga keltira olish; maqsad sari
intiluvchanlik;
kutilmagan
vaziyatlarda
boshqarish
qobiliyatini
yo’qotmaslik.
"Yomon korxona yoki tashkilot yo’q, lekin yomon rahbarlar
bor". Bu ibora shuni bildiradiki, yomon ishlab turgan korxonaga
jamoani yaxshi boshqaradigan, tashkilotchilik qobiliyati yuqori,
mehnatsevar, talabchan, bilimdon rahbar qo’yilsa, u korxonani
tezda yaxshi korxona safiga qo’shadi.
Agar ishlab turgan korxonaga tasodifan tashkilotchilik qobiliyati
past rahbar kelib qolsa, u korxona asta-sekin tanazzulga yuz
tutadi.
5.
Boshqarish
samarador
ligini
ta'minlay
olish
boshqarishni kollegial tarzda tashkil qila olish qobiliyati;
ish haqida qisqa va
aniq gapirish qobiliyati;
ishga oid xat, buyruq, farmoyishlar yoza bilish turli
manbaalardan ish uchun zarur axborotlarni olish qobiliyati;
rahbarlarni va qo’l ostidagilarni tinglay bilish qobiliyati;
asoslangan qarorlarni mustaqil va tez qabul qila bilish
qobiliyati;
rejalarni bajarishdan xodimlarning moddiy va ma'naviy
manfaatdorligini ta'minlash qobiliyati;
boshqaruv organi qarorlarini bajarish ustidan nazoratni
ta'minlay bilish;
boshqarish strukturasini takomillashtirib borish qobiliyati
va hk.
Rahbarning sifat xislatlarini belgilovchi mezonlar ko’p. Biroq quyidagi
ijobiy xislatlar ular orasida alohida mavqega ega:
Dovyuraklik
- bunday rahbarda mardonavorlik, botirlik, dadillik mavjud
bo’ladi. Ular omadsizlikdan qo’rqmaydi. Qo’rquv ularni jasoratga chorlaydi va
zafarlarga olib keladi. Har bir yangi harakatni taraqqiyotga va hayotiy tajribalarga
erishtiradi.
Sabrlilik
- bunday rahbar muvaffaqiyatga birdaniga erishish mumkin
emasligini yaxshi tushunadi. Unga faqat bardosh va sabr-toqatli bo’lib, sabot-
matonat bilan qiyinchiliklarni engish orqali erishish mumkinligini biladi.