Menejmet va marketing

 

(16)

 

boshqarishning  aniq  uslubini  tanlash  va  qaror  qabul  qilishda  ish  tartibi  izchilligi, 

axborotlar oqimini tashkil qilish va h.k.

 

 

Struktura

 

---

433 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

lotincha so’z bo’lib, narsalar 

tarkibiy qismlarining o’zaro 

bog’liq ravishda joylashishi, 

tuzilishini bildiradi. 

Boshqarish bo’g’ini

 

bu boshqarishning ayrim yoki qator 

funktsiyalarini bajaruvchi mustaqil 

strukturali bo’limlardir. Bu bo’limlar 

o’rtasidagi bog’lanish va aloqalar gorizontal 

xarakterga ega. 

Boshqarish 

bosqichi

 

---

434 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

bu ierarxiyaning muayyan darajasida 

amal qiladigan bo’g’indir. 

 

 

VAZIRLIK

 

 

 

BIRLAShMA

 

 

 

KORXONA

 

 

 

TSEX

 

 

 

UChASTKA

 

Boshqarish strukturasini belgilovchi omillar

 

 

 

 

Strukturan

i aniqlovchi 

belgilar 

 

 

(17)

 

boshqarish maqsadi; 

(18)

 

boshqarish funktsiyalari va vazifalari; 

(19)

 

xizmat  qilinadigan  regionlar  va  iste’molchilar 

guruhi; 

(20)

 

 ish vaqti rejimi va intervali va boshq. 

 

 

 

 

Strukturag

a ta’sir 

қiluvchi 

omillar 

 

(21)

 

tashқi muҳit; 

(22)

 

texnologiя; 

(23)

 

korxonaning katta-kichikligi; 

(24)

 

biznes strategiяsi; 

(25)

 

xodimlar soni; 

(26)

 

қabul қilinadigan қarorlar tizimi; 

(27)

 

shakllangan struktura va boshқ. 

---

435 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Strukturan

i 

optimallash

tiruvchi 

belgilar 

 

(28)

 

yuqori  malakali  xodimlarga  ega  bo’lgan,  uncha  katta  bo’lmagan 

bo’limlar va bo’g’inlar; 

(29)

 

ko’p bo’lmagan boshqaruv bo’g’inlari; 

(30)

 

o’zgarishlarga nisbatan sezgirlik va hozirjavob-lik; 

(31)

 

yuqori darajadagi unumdorlik; 

(32)

 

past darajadagi xarajatlar; 

(33)

 

ish grafigining bevosita iste’mochilarga moslash-ganligi va boshqa. 

Boshqarishning  tashkiliy  strukturasi  boshqarish  oldida 

turgan  vazifalarni  muvaffaqiyatli  hal  etishga  yordam 

beradigan  qilib  tuzilishi  kerak.  Shu  nuqtai  nazardan  bu 

struktura quyidagi talablarga javob berishi lozim: 

Boshqarish strukturasida bo’g’in va bosqichlar soni optimal 

bo’lishi kerak.

 

 

Bo’g’in va bosqichlar sonining asossiz ko’payib ketishi: 

 

Boshqaruv apparatini saqlash xarajatlarining ortib 

ketishga; 

 

Axborotlarning o’tish yo’li va vaqtining cho’zilib ketishiga; 

---

436 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бошкариш структураларининг ташкилий турлари 

 

Чизикли 

(погонали) 

структура 

Чизикли-

штабли 

структура 

Функционал 

структура 

Чизикли 

функционал 

структура 

Дастурли - 

максадли 

структура 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Boshqarishda paralelizm va takrorlanishlarning vujudga 

kelishiga; 

 

Boshqarishda mas’uliyatsizlik unsurlarining tug’ilishiga va pirovardda boshqaruv 

samarasining pasayishiga olib keladi. 

Boshqarishning quyidagi asosiy 

tashkiliy strukturalari ma’lum. 

Har bir strukturada rasmiy va 

norasmiy aloqalar mavjud. 

Rasmiy aloqalar 

Norasmiy 

aloqalar 

 

 

Rasmiy 

aloqalar 

avvalo 

vertikal 

aloqalrdir. 

Ular 

rahbarlikning 

va 

bo’ysinishning  turiga  ko’ra  bir  biridan 

farq  qiladi.  Agar  rahbarlik  tulaqonli 

bo’lib,  quyi  organ  quyi  faoliyatga  doir 

barcha  masalalarga  daxldor  bo’lsa,  u 

holda  bu  xildagi  aloqa  chiziqli  rasmiy 

aloqa  deb  ataladi.  Agar  rahbarlik 

cheklangan  bo’lib,  quyi  organ  quyi 

faoliyatga  doir  o’zining  masalalariga 

daxldor  bo’lsa,  u  holda  bu  xildagi  aloqa 

funktsional  vazifaviy  rasmiy  aloqa  deb 

ataladi. 

 

 

 

(34)

 

norasmiy 

aloqalar 

rasmiy 

strukturaning  barcha  bo’g’inlari  bilan 

kesishadi; 

(35)

 

qator 

munosabatlar 

ishdan 

tashqarida paydo bo’ladi va korxonaning 

barcha ishiga ta’sir ko’rsatadi; 

(36)

 

norasmiy tizim o’zining ko’pgina 

ko’rsatkichlari 

bo’yicha 

korxona 

faoliyatining  samarali  tashkil  qilinishiga 

imkon beradi. 

---

437 

 

 

 

 

Директор (ректор) 

Цех бошликлари 

(проректорлар) 

Участка мастерлари 

(деканлар) 

Ижрочилар  

(кафедра мудирлари)

 

1 

А 

Б 

В 

А

1

 

А

2

 

Б

1

 

Б

2

 

В

1

 

В

2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Boshqarishning chiziqli strukturasi. 

Chiziqli strukturaning ijobiy 

va salbiy tomonlari

 

Ijobiy tomonlari

 

Salbiy tomonlari

 

(37)

 

bunday  struktura  bir-biriga  zid, 

chal-kash  topshiriqlar  berilish  hollarini 

kamaytiradi;  

(38)

 

yakka 

boshchilikni 

va 

shaxsiy 

javobgar-likni mustahkamlaydi;  

(39)

 

bu  struktura  oddiy,  puxta  va 

tejamlidir;  

(40)

 

bosqichlar soni kam bo’lganda:  

(41)

 

boshqariluvchi  ob’ekt  ishiga  kam 

kishi aralashadi; 

(42)

 

vazifalar tezkor xal etiladi; 

(43)

 

butun tizim samarali ish-laydi. 

(44)

 

xodimlar 

faqat 

o’z  rahbariga 

hisobot  beradilar,  natijada  ijrochilik  va 

intizom darajasi ancha oshadi. 

(45)

 

bunday 

struktura 

oddiy, 

barqaror 

masalalarni 

echishga 

mo’ljallanganligi 

sababli 

uning 

doirasida 

kompleks 

masalalarni 

echish ancha qiyin kechadi; 

(46)

 

bunday 

sharoitda 

rahbarlar 

ko’proq  tezkor  ishlar  bilan  band 

bo’lib 

strategik 

kompleks 

muammolarni