Menejmet va marketing



Download 5,66 Mb.
Pdf ko'rish
bet571/616
Sana16.01.2022
Hajmi5,66 Mb.
#374105
1   ...   567   568   569   570   571   572   573   574   ...   616
Bog'liq
Menejment.Marketing uzb

Kuzatish usuli:  

 



boshqariluvchi ob’ekt to’g’risidagi ma’lumotlarni rejali, ilmiy, 

uyushtirilgan asosda to’plash usuli. 



Eksperiment (tajriba) usuli:  

 



boshqarish jarayonida boshqariluvchi ob’ektga nisbatan namunaviy 

tajribadan o’tgan usullarni qo’llash. 



Sotsiologik kuzatuv usuli:  

* boshqarish maqsadida turli anketali so’rovlar, suxbatlar, testlar, 

infratuzilmaviy taxlillarni o’tkazish. 



399 

 

2-Mavzu.Menejment nazariyalarining evolyutsion rivojlanishi. 

 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



Xorijda 

O’zbekistonda 

 

 

“Ilmiy menejment” 

maktabi XIX asrning 

oxiri va XX asrning 

boshlarida Amerikada 

shakllana boshlanib, 

“boshqaruvning mumtoz 

maktabi” deb xam 

yuritilgan. Bu maktab 

asoschisi Amerikalik 

muxandis va ixtirochi 



F.Teylor

 (1856-1915). 

Bu nazariya 



Teylorizm

” degan nom 

olgan. U yaratgan tizim 

esa ishchilarning “

siqib 

suvini olish

”ning ilmiy 

tizimi deb atalgan. 

 

“Mumtoz 

menejment” maktabi 

moxiyati. 

“Ilmiy menejment” 

namoyandalari o’z 

ilmiy ishlarini asosan 

korxona, tashkilot 

boshqaruvini 

takomillashtirishga 

bag’ishlashgan. Ular 

boshqaruv darajasidan 

quyi masalalar bilan, 

ya’ni faqat ishlab 

chiqarish darajasidagi 

boshqaruv bilan 

shug’ullanishgan.  

 

 

 



AQShda 

1820-1830 

yillari “



teylorizm

”ga 


qandaydir darajada 

qarshi turuvchi yangi 

nazariya - 



insoniy 

munosabatlar

 

maktabi paydo bo’ldi. 



Bu maktabga 

amerikalik 

jamiyatshunos va 

ruxshunos 



E.Meyo 

(1880-1949) 

asos 


soldi. 

“Tizimli” 

yoki 

zamonaviy 

menejmentning 

moxiyati. 

XX  asrning  60-80  - 

yillarida 

G’arbda 


zamonaviy  menejment 

shakllandi. 

Unga 

asosan: 


 

tizimli 



yondoshuv asoslari; 

 



yaxlit tizim 

bilan uning qismlari 

munosabatlari; 

 



o’zgaruvchi 

omillarning 

boshqaruvga bo’lgan 

ta’sirini o’rganildi. 

 

Menejment nazariyasining asoschilari. 

 

Amir  Temur  (Turkiston),  Bobur,  A. 



Navoiy, M. Ulug’bek. 

I.A.  Karimov,  M.  Sharifxo’jaev,  S. 

G’ulomov, 

Sh.Zaynuddinov, 

Yo. 

Abdullaev,       D. Axmedov va x.k.    



Yu.Tsezar,  A.Makedonskiy,  F.Teylor, 

G.Emerson,  A.Fayol,  E.Meyo,  D.Mak-

Gregor,  Ch.Barnard,  G.Saymon,  A.K. 

Gastev,  M.  Maskon,  M.  Albir,  F.  Kotler, 

P.M.  Kerjentsev,  V.G.  Afanasev,  D.V. 

Gvishiani, 

S.E. 

Kamenitser, 



O.V. 

Kozlova,  D.M.  Kruk,  A.M.  Omarov, 

G.X. Popov,  



400 

 

 



“Tizimli” yoki zamonaviy menejment

 

 



 

 

 



 

 

Tizim

  -  bu  bir-biri  bilan  o’zaro 

bog’langan 

qismlar. 

Tizimli 

yondoshuvda  tashkilot  boshqaruv 

tarkibining  alohida  qismlari  va  ular 

o’rtasidagi  funktsional  bog’liqlikka 

alohida e’tibor qaratiladi. 

 

 



 

 

 



Boshqaruv 

jarayonida 

tizimli 

yondoshuv  hususiyatidan  kelib  chiqqan 

holda 

alohida 


olingan 

boshqaruv 

qismlari  o’rtasidagi  vujudga  keladigan 

vaziyatli  holatlarga  alohida  e’tibor 

qaratilishi  lozim.  Vaziyatning  ijobiy 

yoki 


salbiy 

ekanligi 

vaziyatli 

muammoning tahlili orqali aniqlanadi. 

 

 

 



 

 

Boshqaruvga funktsional yondashuv 



uning  samaradorligiga  olib  keladi. 

U quyidagi funktsiyalar; 

 

rejalashtirish; 



 

tashkillashtirish; 

 

 raxbarlik qilish; 



 

 muvofiqlashtirish; 

 

nazorat qilish va x.k



 

 



 

 

 



 

Bunday yondoshuvga asosan: 

 



Menejmentning 

operatsion 

tamoyiliga; 

 



Qaror  qabul  qilish  nazariyasi 

tamoyillariga; 

 

Iqtisodiy matematik yoki ilmiy 



menejment asoslariga tayanadi. 

 

Tizimli yondoshuv 



Vaziyatli yondoshuv 

Funktsional 

yondoshuv 

Miqdorli 

yondoshuv 


401 

 

 



Anri Fayolning boshqarish tamoyillari

 

Mexnat taqsimoti 



Vakolat va mas’uliyat 

 

Intizom 

 

Yakkaboshlik 

Yo’nalishning bir xilligi 

Shaxsiy manfaatlarni 

umumiy manfaatga 

bo’ysindirish 

Xodimlarni taqdirlash 

 

Markazlashish 

Boshqaruvdagi 

ierarxiya(bosqich) 

 

Tartib 

 

Adolat 

Xodim uchun ish 

joyining doimiyligi 

 

Korporativ rux 

 

Tashabbus 


402 

 

 



“Tuzuklar”da keltirilgan ma’lumotlarga ko’ra Amir Temur o’z davlatini, bir uchi Chinu 

Mochin va ikkinchi uchi Shom xududida bo’lgan ulkan mamlakatni bor-yo’g’i etti nafar 

vazir yordamida boshqargan. 

Vazirlar va ularning 

vazifalari

 

Mamlakat va raiyat vaziri 



Soliq vaziri 

Mol-mulk, daromad, xarajatlar 

vaziri 

Qozi kalon 

Jalol ul-islom 

Sarkori xissa va saltanat 

ishlarini yurituvchi vazir 

Vaziri devoni insho 

Bu  vazir  el-yurtning  muxim  ishlarini,  kunda  chiqib  turadigan 

muammolarni, raiyat axvolini, olingan xosil, daromadning miqdori, 

oliq-soliq, davlat xarajatlari, el-yurtning obodonchiligi va axolining 

farovonligi qay darajada ekanligidan oliy xukmdorni xabardor qilib 

turgan. 


Turli sabablarga ko’ra egasiz qolib ketgan er-suv 

va  mol-mulkni  boshqargan,  zakot  va  boj 

yig’imiga mutasaddiylik qilgan. 

Sipoxiylarning  maosh  va  tanxolarini  boshqargan,  uning 

qiyinchilik  va  parishonlikka  tushib  qolmasligining  chora-

tadbirlarini ko’rgan, sipox axvolidan doimo podshoxni ogox 

etib turgan. 

Podshoxga  qarashli  er-suv  va  mol-mulk,  shuningdek 

davlat  muassasalarining  faoliyatini  nazorat  qilib 

turgan. 


 

Adliya muassasalarini boshqargan. 

 

Podshoxning  favqulodda  xuquqlarga  ega  bo’lgan 



nazoratchisi. 

Turli  mamlakatlar  bilan  olib  boriladigan  yozishmalar 

devonining boshlig’i. 



403 

 

 

 

Tamoyil  (printsip)  - 

so’zi  lotin  tilidan  olingan  bo’lib,  asos,  dastlabki,  xatti-xarakat  yoki 

faoliyatning  asosiy  qoidasi,  raxbar  g’oyasi,  ish  uslubi  ma’nolarini  bildiradi.  Tamoyillar 

menejment fani va amaliyotining poydevori hisoblanadi. 



Menejmentning 

tamoyillari

 

Demokratiyalash  tamoyili

  – 

bu  ommani boshqarishga keng 



ko’lamda 

jalb 


qilishni, 

kengash  va  maslaxat  bilan 

ishlarning  bajarilishini  talab 

qiladi. 


Ierarxiya  (pog’ona)  tamoyili

 

– bu boshqarishning pog’onali 



tarkibiga 

asoslanadi. 

Respublika,  viloyat  shaxar  va 

tumanlar  darajasidagi  davlat 

xokimiyati boshqaruvi tizimi. 

Yakkaxokimlik  tamoyili

  –  bu 


boshqarish 

tayinlangan 

shaxs 

tomonidan 



bajarilib, 

boshqariladigan  ob’ekt,  uning  mol-



mulki,  pul  mablag’lari  ishonib 

toshiriladi. 

Yakka 

xokimlikda 



boshqaruvchi 

yakka 


boshqaruv 

qarorlarini qabul qiladi. 



Ilmiylik 

tamoyili

 

– 



bu 

menejerlardan  chuqur  bilimni,  o’z 

soxasi  bo’yicha  iqtisod,  mantiq, 

ruxiyat, 

matematika, 

chet 


tili, 

texnologiya  kabi  fanlarni  yaxshi 

bilishini  talab  qiladi.  Har  qanday 

boshqaruv  qarori  ilmiy  asoslangan 

bo’lishi lozim. 

Rejalashtirish  tamoyili 

–  bu 


boshqarish 

bo’g’inlari 

o’rtasidagi taraqqiyot nis –  

batlarini aniqlaydi, shart -  

nomalarning  bajarilishi 

ni  tashkil  qiladi  va  nazorat 

qiladi. 


Download 5,66 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   567   568   569   570   571   572   573   574   ...   616




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish