Menejmet va marketing

demografik  tavsiflar

  va  aholi 

shakllanishining  asosiy  tendentsiyalari  bilan  belgilanadi.  Bunda  shaxsiy  iste'mol 

tovarlariga  bo’lgan  talabning  rivojlanishi  va  ishlab  chiqarishga  mo’ljallangan 

tovarlar bozoridagi o’zgarishlar o’rtasida  to’g’ridan-to’g’ri  aloqa  kuzatiladi. 

Ilmiy-texnikaviy  muhit

  bevosita  ilmiy  texnika  taraqqiyoti  (ITT)  ta'sirida 

shakllanadi  va  shuning  uchun  talab  va  uning  rivojlanish  yo’nalishlarini 

belgilaydigan eng muhim omil bo’lib hisoblanadi. Boshqa tomondan esa ITT ta'siri 

marketing muhitining boshqa sohalari, jumladan, demografik, siyosiy va hokazolar 

ta'siridan  kuchli  bo’ladi.  Iqtisodiyoti  rivojlangan  davlatlarda  ITTni  belgilaydigan 

sohalarga asosiy e'tibor beriladi, jumladan: 



 

informatika va hisoblash texnikasi; 



 

ko’p  marta  ishlatiladigan fazoviy texnika; 



 

biotexnologiya; 



 

qattiq jismli elektronika; 



 

robototexnika; 



 

materialshunoslik; 



 

noan'anaviy  energiya manbalari bilan ishlash texnologiyasi; 



 

ekologiya; 



 

tug’ilishni  tartibga  solishning  samarali  usullari va hokazo. 

ITT,  madaniy  va  etnik  muhitning  muammolari  bir-birining  ichiga  singib 

ketgan va yangi muammolarni vujudga keltiradi. Ular o’z navbatida jamoatchilik 

e'tiborining yangi ob'ektlariga aylanadi, talabni tartibga soladi. 

O’zbekistonning yaqin yillardagi rivojlanish xususiyatlari o’tish davri bilan, 

ya'ni  tizimli  o’zgarishlar  davri  bilan  bog’liq  (ma'naviyaxloqiy,  siyosiy,  huquqiy, 

iqtisodiy sohalarda). Iqtisodiy jihatdan, xususan, quyidagicha o’zgarishlar qilinishi 

zarur: 

 

Iqtisodiy munosabatlarni yo’l-yo’riq ko’rsatuvchi 

tizim orqali tartiblashtirishdan (narx, ish haqi, tovar 

oqimlarini taqsimlash) 

Narxlashtirishni real talab va tovar, xizmatlarga mos 

taklifning shakllanishi asosida erkinlashuviga, narx va 

daromadga fiskal, moliyaviy-huquqiy usullar bilan ta'sir 

etish 

Iqtisodiyotni resurslarni limitlash, fondlashtirish va 

kvotalash orqali boshqarish, zarar bilan ishlaydigan 

korxonalarga ko’maklashish maqsadida moliyani qayta 

taqsimlashdan 

Ochiq banklar, zararli va norentabel korxonalar 

bankrotligi va sanatsiyasi orqali, shuningdek, milliy 

iqtisodiyotda erkinlashuv va protektsionizm siyosati 

orqali resurslarga etishishga 

Tabiiy resurslardan foydalanish evaziga 

rivojlanishining ekstensiv yo’lidan 

Yuqori texnologiyalar, ilg’or boshqaruvchilik 

qarorlari asosida iqtisodiyotning intensiv rivojlanishiga 

Korxonalarning davlat tomonidan doimiy saqlab 

turilishidan, mablag’lar va moddiy vositalarning 

me'yordan ortiq sarflanishi, mahsulot tannarxini 

oshirishdan 

Rejalashtirilmagan xarajatlarni qat'iy cheklash, 

mahsulot tannarxini real xarajatlarni hisobga olish orqali 

tartiblashtirishga 

 

Ijtimoiy-madaniy,  ma'naviy-axloqiy  muhit  ancha  murakkab  hodisa  bo’lsa 

ham,  ko’p  jihatdan  jamiyatning  iqtisodiy  va  siyosiy  rivojlanishining  omili  bo’lib 

hisoblanadi.  O’zbekistondagi  madaniy  rivojlanishning  ustuvor  yo’nalishlari 

fuqarolar, hokimiyat tuzilmalarining umuminsoniy qadriyatlar, inson huquqlari va 

demokratiyani  o’zlashtirishlari  bilan  belgilanadi.  Bu  yo’nalishlar  oxirgi  yillarda 

---

140 

с 

jadal  ravishda  Sharq  va  islom  falsafasi  va  madaniyati,  aholining  yashash  tarzi  va 

mentalitetining an'anaviy qadriyatlari bilan o’zaro aloqada bo’lmoqda. 

Milliy o’z-o’zini anglash, ma'naviyat va madaniyatning tiklanishi, aholining 

tobora  keng  qatlamlari  tomonidan  qabul  qilinayotgan  tarzda,  o’zini  etnik 

ideallashtirish  va  yakkalanishni  bildirmaydi.  Yuqori  darajada  rivojlangan 

mamlakatlarning  progressiv  andozalariga  etishishga  yo’naltirilganlik  tobora 

barqarorlashmoqda.  Jahonning  madaniy,  axborot  va  demokratik  makoniga 

qo’shilish ehtiyoji, shuningdek, g’arb va Sharq tsivilizatsiyalarining uyg’unlashuvi, 

ijtimoiy  guruhlar  va  qatlamlarning  mutloq  ko’pchiligiga  yoyilmoqda.  Hamma 

darajalarda  -  shaxs,  oila,  qo’shnichilik  jamoasi  -  mahalla,  shahar  va  qishloq, 

ijtimoiy va milliy guruhlar va umuman, jamiyat miqyosida madaniyatning ustuvor 

ahamiyatini anglash o’sib bormoqda. 

Shunday  qilib,