Menejmet va marketing

Nazorat - bu qayta (javob) aloqa shakli hisoblanib, yuqori boshqaruv organi tomonidan chiqarilgan buyruq, farmoyish va belgilangan rejalarning joylarda bajarilish darajasi to’g’risidagi ma'lumotni aniqlash usulidir.

Nazorat funktsiyasi rahbarning eng muhim vazifasidir. Rahbar qabul qilinadigan qarorlarning tashabbuskori bo’lganligi sababli u shu qarorlarning bajarilishi ustidan nazoratni tashkil qilishning ham tashabbuskori bo’lishi kerak. Qarorlarning ijro etilishini nazorat qilmaydigan rahbar o’zi ishlayotgan ishlab chiqarishga emas, balki boshqa korxonalarga ham zarar etkazishi, ya'ni ularning ishida kechiqishlar, uzilishlar paydo bo’lishiga sababachi bo’lishi mumkin.

O’z qarorining ijrosini tekshirmagan rahbar, intizomsiz, ijrochilarni noto’g’ri tarbiyalagan rahbar hisoblanadi.

69

Qarorni bajarilishini nazorat qilish xulosalar chiqarishni ham o’z ichiga oladi. Bundan maqsad qarorning haqiqiy natijasi va samarasini aniqlash, shuningdek, qaror qabul qilish vositalaridan foydalanish tajribasini umumlashtirishdir.

Qisqa xulosalar

Qaror bu bajarilishi lozim bo’lgan ishning aniq bir yo’lini tanlab olishdir. Boshqacha qilib aytganda, qaror - bu u yoki bu yo’lni tanlab olishda bir to’xtamga yoki muayyan bir fikrga kelishdir.

Qaror qabul qilish bu tashkilot rahbarining oldidagi maqsadga erishish uchun o’z vakolati va omilkorligi doirasida qarorning mavjud variantlaridan eng maqbulini tanlash jarayonidir.

Boshqaruv jarayonida turli masalalar yuzasidan, turli darajada xilma-xil mohiyatga va mazmunga ega bo’lgan minglab qarorlar qabul qilinadi.

Nazorat funktsiyasi rahbarning eng muhim vazifasidir. Rahbar qabul qilinadigan qarorlarning tashabbuskori bo’lganligi sababli u shu qarorlarning bajarilishi ustidan nazoratni tashkil qilishning ham tashabbuskori bo’lishi kerak.

Nazorat savollari

1. 
   Boshqaruv qarorlari qanday talablarga javob berishi kerak?
   
2. 
   Strategik va taktik qarorlar umumiy va maxsus qarorlardan nimasi bilan farq qiladi?
   

4. 
   Streotip va tashabbusli qarorlar qanday hollarda qabul qilinadi?
   
5. 
   An'anaviy va tavsiyali qarorlar aniq va noaniq qarorlardan nimasi bilan farq qiladi?
   
6. 
   Amal qilish xususiyatiga ko’ra boshqaruv qarorlari qanday turlarga bo’linadi?
   
7. 
   Qaror qabul qilishning kollegial va konsensus tamoyillari to’g’risida nimalar deya olasiz?
   
8. 
   Qaror qabul qilishda "Ringi" usulining mohiyati nimada?
   
9. 
   Qarorni ishlab chiqish qanday bosqichlarni o’z ichiga oladi?
   
10. 
    Qarorning bajarilishi qanday nazorat qilinadi?
    

7. 
   mavzu. Ishlab chiqarishni boshqarish Reja:
   

1. 
   Ishlab chiqarishni mazmuni va moxiyati
   
2. 
   Ishlab chiqarishni boshqarishda “ob’ekt va sub’ekt” tushunchalari.
   
3. 
   Ishlab chiqarishni boshqarishda shahsiy-insoniy va moddiy-ashyoviy omillar mohiyati, ishlab chiqilgan maxsulot sifatini boshqarish, maxsulot sifatiga ta’sir ko‘rsatuvchi omillar. Ishlab chiqarishda boshkaruv samaradorligi.
   

1. 
   Ishlab chiqarishni boshqarish
   

Ob’ektiv dunyo ikki soxadan: jonsiz va jonli tabiatdan tashkil topgan. Xar ikkala soxa doimo rivojlanishda va xarakatda bo‘ladi. Shu sababli ular boshqarishga muxtojdir. Shunga binoan boshqaruv xam ikkita asosiy turga bo‘linadi:

• 
  jonsiz tabiatni boshqarish;
  
• 
  jonli tabiatni boshqarish;
  

Boshqarishning bu turlaridan xar biri, o‘z navbatida, bir necha xillarga bo‘linadi. Masalan, jonli tabiatni boshqarish:

• 
  jamiyatni boshqarish;
  
• 
  jamoat tashkilotlarini boshqarish;
  
• 
  ishlab chiqarishni boshqarish;
  
• 
  xodimlarni boshqarish kabilarga bo‘linadi.
  

Boshqaruv ijtimoiy rivojlanish maxsuli va ijtimoiy mexnat jarayonining ob’ektiv zaruriy unsuridir. Binobarin, xarqanday nisbatan katta miqyosda amalga oshiriladigan bevosita ijtimoiy yoki birgalikda qilinadigan mexnat idora qiluvchiga ma’lum darajada muxtojdir. Bu idora quluvchi yakka ishlar o‘rtasida uyg‘unlik o‘rnatadi va ishlab chiqarish organizmining mustaqil organlari xarakatidan farq qilib, butun ishlab chiqarish organizmining xarakatidan kelib chiqadigan funktsiyalarni bajaradi.