Menejmet va marketing

Fan mavzularining nomi	Jami
shu jumladan

		soatlar	Ma’ruza	Amaliy mashg’ulot	Mustaqil ta’lim
I-modul. Menejment asoslari
1.	“Menejment. Marketing” fanining predmeti, ob’ekti va metodi	7	2	2	3
2.	Menejment nazariyasining shakllanishi va rivojlanishi	9	2	2	5
3.	Boshqaruv maqsadi va funksiyalari	7	2	2	3
4.	Boshqarishning tashkiliy strukturalari	9	2	2	5
5.	Boshqarish usullari	9	2	2	5
6.	Menejerni rahbarlik uslubi va boshqaruvdagi o‘rni	9	2	2	5
7.	Boshqaruv qarorlarni qabul qilish. Ishlab chiqarishni boshqarish	9	2	2	5
8.	Mehnat jamoalarini rejalashtirish va boshqarish. Menejmentda motivlashtirish	9	2	2	5
9.	Boshqarishda axborot va kommunikatsiya	8	2	2	4
3- semester bo’yicha jami		76	18	18	40

III- semetrda o’qitiladigan mavzular bo’yicha 5231200-“Sug’urta ishi” bakalavriat ta’lim yo’nalishlarida mashg’ulot turlariga ajratilgan soatlar hajmining taqsimoti

		Jami soatlar	shu jumladan
t/r	Fan mavzularining nomi		Ma’ruza	Amaliy mashg’ulot	Mustaqil ta’lim
I-modul.Menejment asoslari
1.	“Menejment. Marketing” fanining predmeti, ob’ekti va metodi	6	2	2	2
2.	Menejment nazariyasining shakllanishi va rivojlanishi	12	4	4	4
3.	Boshqaruv maqsadi va funksiyalari	10	4	4	2
4.	Boshqarishning tashkiliy strukturalari	12	4	4	4
5.	Boshqarish usullari	6	2	2	2
6.	Menejerni rahbarlik uslubi va	10	4	4	2
	boshqaruvdagi o‘rni
7.	Boshqaruv qarorlarni qabul qilish	6	2	2	2
8.	Ishlab chiqarishni boshqarish	8	2	2	4
9.	Mehnat jamoalarini rejalashtirish va boshqarish	12	4	4	4
10.	Menejmentda motivlashtirish	15	4	4	7
11.	Boshqarishda axborot va kommunikatsiya	15	4	4	7
3- semester bo’yicha jami		112	36	36	40

3. 
   semestrda o’qitiladigan ma’ruza mashg’ulotlarining mazmuni
   

1. 
   modul.Menejment asoslari
   

2017 — 2021 yillarda O’zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha harakatlar stratyegiyasini «faol tadbirkorlik, innovatsion g‘oyalar va texnologiyalarni qo‘llab-quvvatlash yili»da amalga oshirishga oid davlat dasturidan kelib chiqib fanning predmeti, maqsad va vazifalari. Menejment. Marketing fanining mazmuni, mohiyati, fanni o’qitish maqsadlari, menejment ob’ekti va sub’ekti. Menejment fanining umumfalsafiy usullari. Menejment fanining tahlil usullari, tizimli yondashuv, kompleks yondashuv, integratsion yondashuv, iqtisodiy-vaziyatli yondashuv, iqtisodiy- matematik yondashuv, modellashtirish, kuzatish, eksperiment, sotsiologik kuzatish usullari mazmuni. Menejment fanining ijtimoiy-iqtisodiy, huquqiy, kibernetika va boshqa fanlar bilan o’zaro aloqalari.

2. 
   mavzu. Menejment nazariyasining shakllanishi va rivojlanishi
   

Boshqarish ta’limotidagi yo‘nalishlar, “Ilmiy menejment” maktabi F.Teylor ta’limotining mohiyati, ilmiy menejment namoyondasi G.Emerson tamoyillari. “Mumtoz menejment” namoyondasi A.Fayol olg’a surgan tamoyillar. “Inson munosabatlari” maktabi namoyondasi D.Mak-Gregorning X (iks) va U (igrik) nazariyasi, “Tizimli yoki zamonaviy menejment” mohiyati, G.Saymon, L.Druker, E.Deyl nazariyalari. O’rta Osiyoda menejmentning nazariy asoslari va uning asosiy tamoyillari.

2. 
   mavzu. Boshqaruv maqsadi va funksiyalari
   

Boshqarishning maqsadi va ularga qo‘yiladigan talablar. Boshqaruv maqsadi turlari, joriy va istiqboldagi maqsadlar, muammoli va innovatsion maqsadlar, maqsadga qo’yiladigan sifatlar, “maqsadlar shajarasi”, maqsad daraxti. Maqsadli boshqaruv usuli pog‘onalari. Boshqarish funksiyalari mohiyati, mazmuni, boshqarish asosiy funksiyalarining tarkibiy tuzilishi. Boshqarishning asosiy funksiyalarining mohiyati va mazmuni. Boshqarishning o’ziga xos aniq funksiyalari.

2. 
   mavzu. Boshqarishning tashkiliy strukturalari
   

Boshqarish strukturasining mazmuni. Boshqarish organlari, boshqarish bo’g’inlari, boshqarish bosqichi. Boshqarish strukturasini belgilovchi omillar. Boshqarish strukturalarining tashkiliy turlari, chiziqli (pog‘onali) struktura, chiziqli shtabli struktura, funksional struktura, chiziqli funksional struktura, dasturli- maqsadli struktura, boshqarishning matritsaviy strukturasi.

Boshqarish strukturasining afzalligi va kamchiliklari. Boshqarish strukturasini tashkil qilish usullari, shakllari va takomillashtirish yo’llari.

O’zbekiston Respublikasining boshqarishdagi tarmoq organlari. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi sharoitida kelgan yangi turdagi firmalarning mohiyati va mazmuni.

2. 
   mavzu. Boshqarish usullari
   

Boshqarish usullari mazmuni, boshqaruv ob’ektini o’rganish jarayonida qo’llaniladigan usullar.. Funksional tizim osti ob’ektlarini boshqarishning o’ziga xos usularli. Boshqarishning tashkiliy ma’muriy usullari. Boshqarishning tashkiliy ma’muriy usuli shakllari, farmoyish berish, tashkiliy ta’sir ko’rsatish. Tashkiliy ta’sir ko’rsatish shakllarini amalga oshirish yo’llari, farmoyishli ta’sir ko’rsatish shakllarini amalga oshirish yo’llari. Boshqarishning iqtisodiy usullari. Iqtisodiy usullarning mohiyati va vazifasi. Davlatning iqtisodiyotni boshqarishdagi moliyaviy vositalarining turlari, mohiyati va mazmuni.

Boshqarishning ijtimoiy-ruhiy usullari. Ijtimoiy ruhiy usullarning asosiy maqsadi. Boshqarish sotsiologiyasi, boshqarish texnologiyasi, sotsiologik tadqiqotlarni uyushtirish usullari.

2. 
   mavzu. Menejerni rahbarlik uslubi va boshqaruvdagi o‘rni
   

Menejer va rahbarlik uslubi tushunchasi. Boshqaruv pog’onalariga qarab menejerlarning toifalari, yuqori pog’ona menejerlar, o’rta pog’ona menejerlar, quyi pog’ona menejerlar.menejerning boshqaruv uslubi, menejerning ish uslubi. Rahbarlik uslubini boshqarish metodlari bilan o’zaro aloqadorligi.

Rahbarlik uslubiga qarab rahbarning turlarga ajratilishi mohiyati. Avtokratik rahbarlar, liberal rahbarlar, demokratik rahbarlar. Rahbarlik turlarining o’ziga xos xususiyatlari. Rahbarlik fazilatlari to’g’risidagi Gippokrat fikrlari: “sangviniklar”, “flegmatiklar”, “melanxoliklar”, “xoleriklar” Rahbarga qo‘yiladigan talablar: Rahbarning sifat xislatlarini belgilovchi mezonlar. Rahbar obro’siga putur yetkazuvchi unsurlar. Rahbarlik uslubidagi salbiy kusurlarni bartaraf etish yo’llari. Murrakab rahbar bilan chikishish yo’llari. Rahbar madaniyati, odob, insof, adolat, iqtidor.Rahbar madaniyatiga baxo berish.

7-mavzu. Boshqaruv qarorlarni qabul qilish

Boshqaruv qarorlarining mohiyati va ularga qo‘yiladigan talablar: Boshqaruv qarorlarining unsurlari. Boshqaruv qarorlarining turkumlanishi. Strategik va taktik qarorlari va tashabbusli qarorlari. Qaror qabul qilishda kollegial va konsensus tamoyillari, qaror qabuol qilishda “ringi” usulining mohiyati. Qarorlarni ishlab chiqish va qabul qilish. Qarorni ishlab chiqish bosqichlari., vaziyatni tahlil qilish, mezonlarni tanlash, qaror modulini ishlab chiqish. Qarorlarni ijrosini uyushtirish va ularning bajarilishini nazorat qilish. Qarorlarni bajarish, qarorlarni bajarilishiga rahbarlik qilish.

Ishlab chiqarishni boshqarishni mazmuni va mohiyati. Ishlab chiqarishni boshqarishni ikki tomoni: ijtimoiy-iqtisodiy, tashkiliy-texnik tomonlari o’zaro bog’liqligi. Ishlab chiqarishni boshqarishda ob’ekt va sub’ekt tushunchalari.. Ishlab chiqarishni boshqarishda shaxsiy-insoniy va moddiy-ashyoviy omillar mohiyati, ishlab chiqilgan mahsulot sifatini boshqarish, mahsulot sifatiga ta’sir etuvchi omillar.sifat menejmenti, sifatni nazorat qilish ikki tomoni: ijtimoiy- iqtisodiy, tashkiliy-texnik tomonlari o’zaro bog’liqligi.Ishlab chiqarishni boshqarishda.

Ishlab chiqarish samaradorligini oshirish va rag‘batlantirishning zamonaviy usullari.

9. 
   mavzu. Mehnat jamoalarini rejalashtirish va boshqarish
   

Mehnat jamoalarini boshqarish tushunchasi. Inson resurslarini boshqarish mohiyati. Inson resurslarini boshqarishdagi faoliyat turlari. Xodimlarni boshqarish tizimi. Xodimlarni boshqarish tamoyillari. Inson omilini boshqarish jihatlari. Xodimlarni rejalashtirish bosqichlari. Mehnat resurslariga bo'lgan talabni aniqlash va rejalashtirish. Ishga qabul qilinadigan xodimlarga qo'yiladigan talablarni belgilash. Xodimlarni boshqarish samaradorligi. Xodimlarni tanlash va ularga baho berish usullari. “Attestatsiya”, “reyting”i, ularni qo'llash tartibi. Xodimlarni boshqarishda ta' sir qilish usullarining korxona daromadiga bo'lgan ta' siri.

9. 
   mavzu. Menejmentda motivlashtirish
   

Motivlashtirish tushunchasi, mazmuni va mohiyati. Ehtiyojlar va ularning turlari. Motivlashtirish vositasida boshqarishning o‘ziga xos xususiyatlari. Motivlashtirish nazariyalari, X(iks) va U(igrik) nazariyasi, kutish nazariyasi, tozalanish nazariyasi, adolatlilik nazariyasi, ehtiyojlar ustunligi nazariyalarning mazmuni. Motivlashtirish modellari va strategiyalari, motivlashtirish strategiyasini tanlashdagi yondashuvlar. Motivatsiya regulatorlari, motivatsiyaning iqtisodiy va noiqtisodiy omillari.

11-mavzu. Boshqarishda axborot va kommunikatsiya

Axborot tizimi tushunchasi va uni boshqarishdagi roli. Boshqarish tizimidagi axborotning aloqalari. Axborotga qo‘yiladigan talablar, teskari aloqa. Axborotlarni o’ziga xos belgilariga qarab tur va belgilarga ajratish.. klasifikatsiya qilish, tasniflash. Axborot tzimlari. Rahbarning axborotlarni qabul qilishi. Foydalanish va qayta uzatish jarayonlari. Kommunikatsiya tushunchasi. Korxona (tashkilot) kommunikatsiyasi, tashki, ichki kommunikatsiya. Kommunikatsion jarayon, kommunikatsiyali jarayonning boskichlari. Axborot almashuv jarayonidagi muammolar, axborotni uzatish va qabul qilishda Kit Devis qoidalari. Hujjatlar va

uni yuritishni tashkil qilish. Hujjatlarni turkumlash, hujjatlar bilan ishlash jarayonlari.

Amaliy mashg'ulotlarning mazmuni I-modul. Menejment asoslari

1. 
   mavzu. “Menejment. Marketing” fanining predtmeti, ob’ekti va metodi
   

2017 — 2021 yillarda O’zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha harakatlar stratyegiyasini «faol tadbirkorlik, innovatsion g‘oyalar va texnologiyalarni qo‘llab-quvvatlash yili»da amalga oshirishga oid davlat dasturidan kelib chiqib fanning predmeti, maqsad va vazifalari. Menejment. Marketing fanining mazmuni, mohiyati, fanni o’qitish maqsadlari, menejment ob’ekti va sub’ekti. Menejment fanining umumfalsafiy usullari. Menejment fanining tahlil usullari, tizimli yondashuv, kompleks yondashuv, integratsion yondashuv, iqtisodiy-vaziyatli yondashuv, iqtisodiy- matematik yondashuv, modellashtirish, kuzatish, eksperiment, sotsiologik kuzatish usullari mazmuni. Menejment fanining ijtimoiy-iqtisodiy, huquqiy, kibernetika va boshqa fanlar bilan o’zaro aloqalari.

2-mavzu. Menejment nazariyasining shakllanishi va rivojlanishi

Boshqarish ta’limotidagi yo‘nalishlar, “Ilmiy menejment” maktabi F.Teylor ta’limotining mohiyati, ilmiy menejment namoyondasi G.Emerson tamoyillari. “Mumtoz menejment” namoyondasi A.Fayol olg’a surgan tamoyillar. “Inson munosabatlari” maktabi namoyondasi D.Mak-Gregorning X (iks) va U (igrik) nazariyasi, “Tizimli yoki zamonaviy menejment” mohiyati, G.Saymon, L.Druker, E.Deyl nazariyalari. O’rta Osiyoda menejmentning nazariy asoslari va uning asosiy tamoyillari.

3. 
   mavzu. Boshqaruv maqsadi va funksiyalari
   

Boshqarishning maqsadi va ularga qo‘yiladigan talablar. Boshqaruv maqsadi turlari, joriy va istiqboldagi maqsadlar, muammoli va innovatsion maqsadlar, maqsadga qo’yiladigan sifatlar, “maqsadlar shajarasi”, maqsad daraxti. Maqsadli boshqaruv usuli pog‘onalari. Boshqarish funksiyalari mohiyati, mazmuni, boshqarish asosiy funksiyalarining tarkibiy tuzilishi. Boshqarishning asosiy funksiyalarining mohiyati va mazmuni. Boshqarishning o’ziga xos aniq funksiyalari.

3. 
   mavzu. Boshqarishning tashkiliy strukturalari
   

Boshqarish strukturasining mazmuni. Boshqarish organlari, boshqarish bo’g’inlari, boshqarish bosqichi. Boshqarish strukturasini belgilovchi omillar.

377

Boshqarish strukturalarining tashkiliy turlari, chiziqli (pog‘onali) struktura, chiziqli shtabli struktura, funksional struktura, chiziqli funksional struktura, dasturli- maqsadli struktura, boshqarishning matritsaviy strukturasi.

Boshqarish strukturasining afzalligi va kamchiliklari. Boshqarish strukturasini tashkil qilish usullari, shakllari va takomillashtirish yo’llari.

O’zbekiston Respublikasining boshqarishdagi tarmoq organlari. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi sharoitida kelgan yangi turdagi firmalarning mohiyati va mazmuni.

3. 
   mavzu. Boshqarish usullari
   

Boshqarish usullari mazmuni, boshqaruv ob’ektini o’rganish jarayonida qo’llaniladigan usullar.. Funksional tizim osti ob’ektlarini boshqarishning o’ziga xos usularli. Boshqarishning tashkiliy ma’muriy usullari. Boshqarishning tashkiliy ma’muriy usuli shakllari, farmoyish berish, tashkiliy ta’sir ko’rsatish. Tashkiliy ta’sir ko’rsatish shakllarini amalga oshirish yo’llari, farmoyishli ta’sir ko’rsatish shakllarini amalga oshirish yo’llari. Boshqarishning iqtisodiy usullari. Iqtisodiy usullarning mohiyati va vazifasi. Davlatning iqtisodiyotni boshqarishdagi moliyaviy vositalarining turlari, mohiyati va mazmuni.

Boshqarishning ijtimoiy-ruhiy usullari. Ijtimoiy ruhiy usullarning asosiy maqsadi. Boshqarish sotsiologiyasi, boshqarish texnologiyasi, sotsiologik tadqiqotlarni uyushtirish usullari.

3. 
   mavzu. Menejerni rahbarlik uslubi va boshqaruvdagi o‘rni
   

Menejer va rahbarlik uslubi tushunchasi. Boshqaruv pog’onalariga qarab menejerlarning toifalari, yuqori pog’ona menejerlar, o’rta pog’ona menejerlar, quyi pog’ona menejerlar.menejerning boshqaruv uslubi, menejerning ish uslubi. Rahbarlik uslubini boshqarish metodlari bilan o’zaro aloqadorligi.

Rahbarlik uslubiga qarab rahbarning turlarga ajratilishi mohiyati. Avtokratik rahbarlar, liberal rahbarlar, demokratik rahbarlar. Rahbarlik turlarining o’ziga xos xususiyatlari. Rahbarlik fazilatlari to’g’risidagi Gippokrat fikrlari: “sangviniklar”, “flegmatiklar”, “melanxoliklar”, “xoleriklar” Rahbarga qo‘yiladigan talablar: Rahbarning sifat xislatlarini belgilovchi mezonlar. Rahbar obro’siga putur yetkazuvchi unsurlar. Rahbarlik uslubidagi salbiy kusurlarni bartaraf etish yo’llari. Murrakab rahbar bilan chikishish yo’llari. Rahbar madaniyati, odob, insof, adolat, iqtidor.Rahbar madaniyatiga baxo berish.

3. 
   mavzu. Boshqaruv qarorlarni qabul qilish
   

Boshqaruv qarorlarining mohiyati va ularga qo‘yiladigan talablar: Boshqaruv qarorlarining unsurlari. Boshqaruv qarorlarining turkumlanishi. Strategik va taktik qarorlari va tashabbusli qarorlari. Qaror qabul qilishda kollegial va konsensus tamoyillari, qaror qabuol qilishda “ringi” usulining mohiyati. Qarorlarni ishlab chiqish va qabul qilish. Qarorni ishlab chiqish bosqichlari.,

378

vaziyatni tahlil qilish, mezonlarni tanlash, qaror modulini ishlab chiqish. Qarorlarni ijrosini uyushtirish va ularning bajarilishini nazorat qilish. Qarorlarni bajarish, qarorlarni bajarilishiga rahbarlik qilish.

3. 
   mavzu. Ishlab chiqarishni boshqarish
   

Ishlab chiqarishni boshqarishni mazmuni va mohiyati. Ishlab chiqarishni boshqarishni ikki tomoni: ijtimoiy-iqtisodiy, tashkiliy-texnik tomonlari o’zaro bog’liqligi. Ishlab chiqarishni boshqarishda ob’ekt va sub’ekt tushunchalari.. Ishlab chiqarishni boshqarishda shaxsiy-insoniy va moddiy-ashyoviy omillar mohiyati, ishlab chiqilgan mahsulot sifatini boshqarish, mahsulot sifatiga ta’sir etuvchi omillar.sifat menejmenti, sifatni nazorat qilish ikki tomoni: ijtimoiy- iqtisodiy, tashkiliy-texnik tomonlari o’zaro bog’liqligi.Ishlab chiqarishni boshqarishda.

Ishlab chiqarish samaradorligini oshirish va rag‘batlantirishning zamonaviy usullari.

9-mavzu. Mehnat jamoalarini rejalashtirish va boshqarish

Mehnat jamoalarini boshqarish tushunchasi. Inson resurslarini boshqarish mohiyati. Inson resurslarini boshqarishdagi faoliyat turlari. Xodimlarni boshqarish tizimi. Xodimlarni boshqarish tamoyillari. Inson omilini boshqarish jihatlari. Xodimlarni rejalashtirish bosqichlari. Mehnat resurslariga bo'lgan talabni aniqlash va rejalashtirish. Ishga qabul qilinadigan xodimlarga qo'yiladigan talablarni belgilash. Xodimlarni boshqarish samaradorligi. Xodimlarni tanlash va ularga baho berish usullari. “Attestatsiya”, “reyting”i, ularni qo'llash tartibi. Xodimlarni boshqarishda ta' sir qilish usullarining korxona daromadiga bo'lgan ta' siri.

10. 
    mavzu. Menejmentda motivlashtirish
    

Motivlashtirish tushunchasi, mazmuni va mohiyati. Ehtiyojlar va ularning turlari. Motivlashtirish vositasida boshqarishning o‘ziga xos xususiyatlari. Motivlashtirish nazariyalari, X(iks) va U(igrik) nazariyasi, kutish nazariyasi, tozalanish nazariyasi, adolatlilik nazariyasi, ehtiyojlar ustunligi nazariyalarning mazmuni. Motivlashtirish modellari va strategiyalari, motivlashtirish strategiyasini tanlashdagi yondashuvlar. Motivatsiya regulatorlari, motivatsiyaning iqtisodiy va noiqtisodiy omillari.

10. 
    mavzu. Boshqarishda axborot va kommunikatsiya
    

Axborot tizimi tushunchasi va uni boshqarishdagi roli. Boshqarish tizimidagi axborotning aloqalari. Axborotga qo‘yiladigan talablar, teskari aloqa. Axborotlarni o’ziga xos belgilariga qarab tur va belgilarga ajratish.. klasifikatsiya qilish, tasniflash. Axborot tzimlari. Rahbarning axborotlarni qabul qilishi. Foydalanish va qayta uzatish jarayonlari. Kommunikatsiya tushunchasi. Korxona (tashkilot)

379

kommunikatsiyasi, tashki, ichki kommunikatsiya. Kommunikatsion jarayon, kommunikatsiyali jarayonning boskichlari. Axborot almashuv jarayonidagi muammolar, axborotni uzatish va qabul qilishda Kit Devis qoidalari. Hujjatlar va uni yuritishni tashkil qilish. Hujjatlarni turkumlash, hujjatlar bilan ishlash jarayonlari.

Mustaqil ta’limnining shakl va mazmuni

“Menejment.Marketing” fani bo’yicha talabaning mustaqil ishi shu fanni o’rganish jarayonining tarkibiy qismi bo’lib, uslubiy va axborot resurslari bilan to’la ta’minlangan.

Talabalar auditoriya mashg’ulotlarida pedagog-xodimlarning ma’ruzasini tinglaydilar, amaliy mashg’ulot darslarida o’z fikrlarini bildiradilar, muammoli vaziyatlarni o’rganadilar. Bundan tashqari ayrim mavzularni kengroq o’rganish maqsadida qo’shimcha adabiyotlarni o’qib referatlar tayyorlaydi hamda mavzu bo’yicha professor o’qituvchi tomonidan brilgan mustaqil ish va testlarni yechadi. Mustaqil ta’lim natijalari reyting tizimi asosida baholanadi.

Uyga vazifalarni bajarish, qo’shimcha darslik va adabiyotlardan yangi bilimlarni mustaqil o’rganish, kerakli ma’lumotlarni izlash va ularni topish yo’llarini aniqlash, internet tarmoqlaridan foydalanib ma’lumotlar to’plash va ilmiy izlanishlar olib borish, ilmiy to’garak doirasida yoki mustaqil ravishda ilmiy manbalardan foydalanib ilmiy maqola va ma’ruzalar tayyorlash kabilar talabalarning darsda olgan bilimlarini chuqurlashtiradi, ularning mustaqil fikrlash va ijodiy qobiliyatini rivojlantiradi. Shuning uchun ham mustaqil ta’limsiz o’quv faoliyati samarali bo’lishi mumkin emas.

“Menejment.Marketing” fanidan mustaqil ish majmuasi fanning barcha mavzularini qamrab olgan va quyidagi mavzu ko’rinishida shakllantirilgan.