Menejmentga kirish

Rejalashtirish nima va nima uchun kerak? 
Boing oʻzining 787-samolyotni “Dreamliner” deb nomladi, ammo loyiha 
menejlari uchun koʻproq “dahshatli tushga” aylandi. Yangi samolyot 
kompaniyaning eng ommabop mahsulotlaridan boʻlgan edi, asosan yangiliklari 
sababli, ayniqsa yoqilgʻi samaradorligida. Biroq samolyotning tayyor boʻlishi 
jadvaldan 2 yarim yilga kechikib ketdi. Birinchi tayyor boʻlgan samolyotlar 2010-
yilning oxirida “Barcha Nipon” airportiga (BNA) joʻnatilishi kerak edi. Garchi har 
bir detal sinchiklab rejalashtirilgan boʻlsa ham Boing loyihasining grafigi juda ham 
ulkan boʻlganligini kompaniya tan oldi. Bir qancha mijozlar (ularning soni 

---

47 
hammasi boʻlib 60 ta atrofida edi) kutishdan charchab yoki boshqa sabablar bilan 
oʻz buyurtmalarini bekor qilishdi. Boing menejerlari rejalashtirishni yaxshi amalga 
oshira olishdimi? 
rejalashtirish tashkilotning maqsadini tushintirishga yordam beradi, 
strategiyalarni 
tashkil 
etib 
maqsadga 
erishishga 
koʻmaklashadi. 
Ishda 
rivojlanayotgan rejalarni integrasiya qilish va muvofiqlashtirishga yordam beradi. 
U ikkita asosiy savoldan manfaatdor: bular nima va qanday.
Biz rejalashtirish terminini ishlatganimizda, rasmiy rejalashtirishni nazarda 
tutgan boʻlamiz. Rasmiy rejalashtirish oʻziga xos boʻlgan maqsadlarni oʻz ichiga 
oladi va oʻziga xos vaqt muddatini belgilaydi. Bu maqsadlar yozma ravishda 
tashkilot a’zolari bilan maslahatlashiladi. Bunga sabab noaniqliklarni kamaytirish 
va nima qilish kerakligi haqida umumiy tushuncha yaratish. Nihoyat, oʻziga xos 
rejalar bu maqsadlarga erishish uchun eng samarali vositadir. 
Nima uchun menejerlar rejalashtirishadi? 
Rejalashtirish juda ham koʻp kuchni talab etadi. Shunday ekan, nima uchun 
menejerlar ishni rejalashtirishadi? Biz sizga kamida toʻrtta misol keltirishimiz 
mumkin. Birinchidan rejalashtirish menejerlarga va menjer boʻlmagan ishchilarga 
yoʻnalishni ta’minlaydi. Agar ishchilar oʻzlari ishlayotgan tashkilot yoki ishda 
nimalarga erishmoqchiligini va ular oʻz maqsadlariga erishish uchun qanday hissa 
qoʻshishlarini bilishsa, ular oʻz ish faoliyatlarini muvofiqlashtira olishadi, bir-
birlari bilan hamkorlikni yoʻlga qoʻyadilar. Rejalashtirish tashkilotning maqsadini 
tushintirishga jalb qiladi, strategiyalarni barpo etib maqsadlarga erishishga 
koʻmaklashadi, 
va 
ishda 
rivojlanayotgan 
rejalarni 
integrasiya 
va 
muvofiqlashtirishga yordam beradi. Maqsadlar (obyektivlar) bular kerakli natijalar 
yoki moʻljallardir. 
Rejalar qanday qilib maqsadlarga erishish uchun mundarijali hujjatdir. 
Rejasiz, tashkilot boʻlimlari va shaxslari koʻndalang maqsad bilan ish yuritishadi 
va bu tashkilotga samarali maqsadlarga erishishida toʻsqinlik qiladi. 
Keyingi rejalashtirish, noaniqlikni kamaytiradi menejerlarni maajburan 
oldinga qaratadi, oʻzgarishlarni oldindan koʻrishga koʻmaklashadi, oʻzgarishlar 
ta’sirini koʻrib chiqishga undaydi va tegishli javoblarni rivojlantirishga yordam 
beradi. Garchi, rejalashtirish noaniqlinkni butunlay yoqata olmasada, ammo 
menejerlarga rejalashtirish samarali javob berishni oʻrgatadi. 
Qoʻshimcha rejalashtirish chiqim va ortiqcha xarajatlarni kamaytiradi. Agar 
ish faoliyati reja asosida muvofiqlashtirilsa samarasizlik oydinlashadi va xatolar 
toʻgirlansa va yoʻqiltilsa boʻladi. 
Nihoyat, rejalashtirish nazorati maqsadlarni va standardlarni oʻrnatadi. 
Menejerlar rejalashtirishsa ular maqsadlarni va rejalarni rivoshga keltirishadi. Ular 
nazorat qilishsa, rejalar amalga oshirilganini va maqsadlar bajarilganini koʻra 
olishadi. Rejalashtishsiz maqsadlarga erishib boʻlmaydi va bu maqsadlarga 
ketadigan ish kuchi oʻlchovi ham belgilanmaydi.