"menejment va iqtisodiyot"


-chizma.  Strategik rejalashtirish  jarayoni



Download 2,98 Mb.
Pdf ko'rish
bet319/370
Sana11.09.2021
Hajmi2,98 Mb.
#171397
1   ...   315   316   317   318   319   320   321   322   ...   370
Bog'liq
menejment va iqtisodiyot

11.2-chizma.  Strategik rejalashtirish  jarayoni. 
 
Maqsad va 
vazifalar 
Tashqi  muhitni   tahlil 
qilish 
 
Kuchli  va kuchsiz 
tomonlarni  tahlil  qilish 
Muqobil  variantni  tahlil 
qilish  va strategiya 
tanlash 
Strategiyani  amalga 
oshirishni  boshqarish 
Strategiyani 
baholash 


Korxona  mablag’  faoliyatining  bosh  maqsadi  –  kam  mablag’  sarflab 
iste`molchilarga 
yuqori 
sifatli 
mahsulot 
yetkazib 
berish, 
topshiriq 
va 
shartnomalarni  bajarishdir.  Strategik  rejalashtirish  sifati  ham  ana  shu  bosh 
maqsadning  qanchalik  to`g’ri  tanlanganligi  va  qabul  qilinganligiga  bog’liq.  SHu 
sohadagi  tadqiqotlar  maqsadning  quyidagi  mezonlariga  mos  kelishi  lozimligini 
ko`rsatadi:   
  maqsadlar aniq va o`lchovga ega bo`lishi; 
  davr (muddat)ning  aniq bo`lishi; 
  amalga  oshirish mumkinligi; 
  muvofiqlashtirilishini  ta`minlash  mumkinligi; 
  ustivorlikka  ega bo`lishi. 
Birinchi  mezon  maqsadning  aniq  me`yoriy  o`lchovga  ega  bo`lishini  talab 
qiladi.  Masalan,  «shu  davr  ichida  xodimlarning  xizmat  pillapoyalari  orasidagi 
o`sishini  taxminan  10-15  %ga  oshirish»,  «sifati  a`lo,  ammo  bahosi  shuncha  arzon 
bo`lgan  mahsulotni  ishlab  chiqarish»  va  hokazo. Bunday maqsadlarni  aniq qo`yish 
bilan  rahbar  barcha  bo`g’inlarning  istiqboldagi  rivojlanishi  bo`yicha  miqdoriy 
mo`ljallarni  belgilaydi.   
Ikkinchi  mezon  –  bu  prognoz  qilinayotgan  vaqt  (davr)ni  aniq  belgilash 
lozimligidir.  Bu  mezonga  binoan  strategik  rejalashtirish  uzoq  muddatli  (besh 
yildan  ko`proq  muddatga),  o`rta  muddatli  (bir  yildan  besh  yilgacha)  va  qisqa 
muddatli  (bir yilgacha)  bo`lishi  mumkin.       
Maqsadga  erishishning  uchinchi  mezoni  ikki  jihat  nuqtai-nazaridan  muhimdir. 
Birinchidan,  mo`ljallangan  maqsadning  amalga  oshmasligi  korxonaga  katta  zarar 
etkazishi,  hattoki,  bankrotlikka  olib  kelishi  mumkin.  Ikkinchidan,  amalga  oshirish 
mumkin  bo`lmagan  maqsadning  korxona  oldiga  qo`yilishi  band  bo`lgan 
xodimlarning  muvaffaqiyatga  intilishini  bo`g’ib  quyadi.  Bu  esa,  o`z  navbatida 
ularning  shaxsiy  manfaatdorligini  so`ndiradi.  Ishlab  chiqarish  samaradorligining 
pasayishiga  olib keladi.   
Strategik  rejalashtirishdagi  maqsadning  to`rtinchi  mezoni  –  bu  maqsadning 
muvofiqlashtirilishini 
hisobga 
olishdir. 
Bunday 
talab 
to`la-to`kis 
boshqaruvchilarning  mahorati  va  malakasiga  bog’liq.  Bu  erda  gap  qo`yilgan 
maqsadning  boshqa  maqsadlarning  amalga  oshishiga  xalaqit  bermasligi  to`g’risida 
ketayapti.  Bosh  maqsad  va  qo`shimcha  maqsadlarning  bir-biriga  muvofiq 
kelmasligi  turli  bo`g’inlar  ishida turli  qiyinchiliklar  tug’dirishi  mumkin.   
Maqsadga  erishishning  beshinchi  mezoni  –  bu  strategik  rejalashtirilayotgan 
ob’yekt  bilan  bog’liq  bo`lib,  uning  ustivorligiga  e`tibor  beriladi.  Masalan, 
foydalilik,  bozor  segmentlari,  moliyaviy  resurslar,  innovatsiya,  ijtimoiy  himoya  va 
boshqalar.  Bu  sohalar  bo`yicha  maqsadlar  ham  mazmunan,  ham  ifodalanish  shakli 
nuqtai-nazaridan  bir-biridan  tubdan  farq  qiladi.  Agar  so`z  foydani  uzoq  muddatga 
rejalashtirish  haqida ketsa, u holda asosiy maqsad foyda, daromad ko`lami, kapital 
qo`yilmalarga  ajratiladigan  mablag’ va hokazolar nazarda tutiladi.       
Korxona  taraqqiyotining  bosh  yo`nalishi  va  uning  maqsadini  to`g’ri  tanlash 
ikki  omilga  bog’liq: tashqi muhit  omili;  ichki  muhit  omili. 
Tashqi  muhitni  tahlil  qilish  shunday  jarayonki,  bunda  strategik  rejani  ishlab 
chiquvchilar  tashkilotga  ta`sir  etuvchi  imkoniyat  va  xavflarni  aniqlash  uchun 


202 
 
tashqi  muhit  omillarini  nazorat  qiladilar.  Tashqi  muhitni  tahlil  qilish  quyidagi  3  ta 
savolga javob berish bilan  aniqlanadi:   
1.  Tashkilot hozir qanday holatda turibdi? 
2.  Rahbariyatning  fikricha  tashkilot  kelajakda  qanday holatda bo`lishi  kerak? 
3.  Tashkilot  hozirgi  holatdan  rahbariyat  xoxlaydigan  holatga  o`tishi uchun qanday 
chora tadbirlar olib borishi kerak? 
Xavf  va  imkoniyatlar  asosan  7  sohaga  ajratiladi:  iqtisodiy,  siyosiy,  bozor, 
texnologik,  raqobat, xalqaro va ijtimoiy  (11.3-chizma). 
 
 
 
  
 
 
 
 
 
 
 
Iqtisodiy  omillar.  Iqtisodiy  omillarni  tahlil  qilishda  inflyatsiya  sur`ati,  soliq 
stavkasi,  xalqaro  to`lov  balansi,  ishsizlik  darajasi,  aholining  bandlik  darajasi, 
korxonaning  to`lovga qodirlik  darajasi  kabilarga  e`tibor qaratiladi. 
Siyosiy  omillar.  Rahbariyat  mahalliy  organning,  hokimiyatning  va  davlatning 
me`yoriy  hujjatlarini,  ya`ni  uzoq  muddatli  qo`yilmalarni  moliyalashtirish  uchun 
davlat  kreditlari,  ishchi  kuchini  yollash  bo`yicha  chegaralar,  tashqi  iqtisodiy  savdo 
tariflari  bo`yicha kelishuvlar  va boshqalarni kuzatib  borishi kerak. 
Bozor  omillari.  Bozor  omillari  ham  korxona  faoliyati  samaradorligiga  o`z 
ta`sirini  o`tkazadi.  Ularni  tahlil  qilish  korxona  rahbariyatiga  korxona  strategiyasini 
aniq  belgilash  va  uning  mavqeini  mustahkamlashda  yordam  beradi.  Bunda, 
demografik  o`zgarishlar,  turli  xildagi  mahsulot  va  xizmatlarning  hayotiy  davri, 
aholi  daromadi  darajasi  va  uning  taqsimlanishi,  korxonaning  bozorda  egallagan 
salmog’i,  tarmoqdagi  raqobat  darajasi,  bozor ko`lami yoki uni hukumat tomonidan 
himoyalanganligi  tahlil  qilinadi.   
Texnologik  omillarni  korxona  rahbariyati  o`z  diqqat-e`tiboridan  chetda 
qoldirmasligi  zarur.  Bunday  tahlil:  ishlab  chiqarish  texnologiyasining  holati,  uning 
o`zgarish  sur`atini,  zamon  talabiga  javob  bera  olishini;  yangi  tovar  va  xizmatlarni 
loyihalashtirish,  axborotlarni  yig’ish,  qayta  ishlash  va  ularni  uzatishda,  aloqada 
zamonaviy 
hisoblash 
texnikalarining 
qo`llanilayotganligini 
aniqlashga 
va 
rejalashtirishga  imkon beradi. 
Raqobat  omillarini  tahlil  qilishda  raqobatdosh  korxonalarning  hatti-

Download 2,98 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   315   316   317   318   319   320   321   322   ...   370




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish