"menejment va iqtisodiyot"

Mavzu 7.  Sanoat menejmentining tashkiliy strukturasi.
 
Reja: 
1.  Tashkiliy  strukturaning  mohiyati  va umumiy  tavsifi.   
2.  Tashkiliy  tuzilma  turlari.   
3.  Boshqaruv tashkiliy  tarkiblarini  takomillashtirish. 
Tayanch  iboralar:  struktura,  boshqarish  strukturasi,  boshqaruv  bosqichi, 
boshqarish  bo’g’ini,  boshqaruv  tsikli,  markazlashuv,  nomarkazlashuv,  chiziqli-
funktsional  struktura,  matritsali  struktura,  loyihali  struktura,  xoldingli  struktura, 
yuqori rahbariyat. 
7.1.Tashkiliy strukturaning mohiyati va umumiy tavsifi. 
«Struktura»  lotincha  so`z  bo`lib,  narsalar  tarkibiy  qismlarining  o`zaro 
bog’liq ravishda joylashishi,  tuzilishini  bildiradi.   
Menejment  strukturasi  deganda  menejment  maqsadlarini  amalga  oshiruvchi 
va  funktsiyalarini  bajaruvchi  bir-biri  bilan  bog’langan  turli  boshqaruv  organlari  va 
bo`g’inlarining  majmui  tushuniladi.   
Boshqarishning  ma`lum  bir  vazifalarini  hal  qilish  uchun  muayyan  organlar 
tuziladi.  Boshqarish  organlari  tizimi,  quyi  organlarning  yuqori  organlarga 
bo`ysunishi  va  ular  o`rtasidagi  o`zaro  aloqa  boshqarish  strukturasi  tushunchasini 
tashkil    etadi.  Bunday  struktura  odatda  «Boshqaruv  apparati  strukturasi»  deb 
yuritiladi.  U biron-bir boshqaruv organining  bo`limlari  tarkibini  bildiradi. 
Boshqarish  tarkibi  ishlab  chiqarish  strukturasi  bilan  ham  ifodalanadi. 
Bunda  boshqarishni  tashkil  etishning  dastlabki  va  belgilovchi  omili  ishlab 
chiqarish  jarayoni  bo`lib  hisoblanadi.  U  o`zaro  bog’langan  asosiy,  yordamchi  va 
xizmat  ko`rsatuvchi  jarayonlardan  iborat  bo`lib,  bu  jarayonlar  bo`limlar  va 
xodimlar  o`rtasida  mehnat  taqsimotini  talab  qiladi.  Shu  maqsadda  ishlab  chiqarish 
bo`limlari  va  ularga  xos  bo`lgan  boshqaruv  apparati  tuziladi.  Bo`limlar  yig’indisi, 

---

124 
 
ularning  tarkibi  va  o`zaro  aloqa  shakllari  korxonalarning  ishlab  chiqarish 
strukturasini  tashkil  etadi.  Har bir korxona o`ziga xos ishlab chiqarish s trukturasiga 
egadir.  Boshqarishning  maqsadlari,  funktsiyalari,  vazifalari,  ob`yektlari  va 
organlari  uning  tashkiliy   strukturasini  belgilab  beradi. 
Tashkiliy  tuzilishlarni  hosil  qiladigan  boshqarish  organlari  boshqaruv 
bo`g’inlari  va boshqaruv bosqichlari shaklida bo`ladi.