"menejment va iqtisodiyot"



Download 2,98 Mb.
Pdf ko'rish
bet38/370
Sana11.09.2021
Hajmi2,98 Mb.
#171397
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   370
Bog'liq
menejment va iqtisodiyot

Struktura.  Oldingi  paragrafda  biz,  rasmiy  tashkilotlar  bir  qancha  boshqaruv 
pog’onalari  va  bo`linmalaridan  iborat  ekanligini  bilib  oldik.  Boshqacha  so`z  bilan 
aytganda,  bo`linmalar  o`rniga  boshqaruv  funktsiyalari  bilan  aralashtirish  mumkin 
bo`lmagan  funktsional  soha  termini  ishlatilishi  mumkin.  Funktsional  soha  termini 
butun  tashkilot  uchun  bo`linma  umumiy  bajaradigan  ishga  taalluqlidir,  masalan, 
marketing,  ishlab chiqarish, personalni  o`qitish yoki moliviy  rejalashtirish. 
Tashkilot strukturasi – bu boshqaruv pog’onalari va funktsional sohalarning 
mantiqan  o`zaro  bog’liqligi  bo`lib,  bunday  shaklda  tuzilgan  struktura  tashkilot 
maqsadlariga  samarali  erishishga  imkon beradi.  
Tashkilot  strukturasiga  taalluqli  bo`lgan  ikki  asosiy  kontseptsiya  mavjud: 
ixtisosli  mehnat taqsimoti  hamda nazorat sohasi. 
Mehnat  taqsimoti  har  qanday  tashkilotda  mavjuddir.  Mehnat  taqsimoti 
ishning  mavjud  ishlovchilar  o`rtasida  to`g’ri  kelgancha  taqsimlanishini 
bildirmaydi.  Ixtisosli  mehnat  taqsimoti  –  ma`lum  ishni  mutaxassisga  biriktirish, 
ya`ni  butun  tashkilot  nuqtai-nazaridan  ishni  hammadan  yaxshi  bajarishga  qodir 
kishilarga  biriktirish.  Boshqarish  mehnatini  marketing,  moliya  va  ishlab  chiqarish 
bo`yicha  mutaxassislarga  taqsimlash  bunga  misol  bo`ladi.  Barcha  tashkilotlarda 
mutaxassislik  bo`yicha  gorizontal  mehnat  taqsimoti  mavjud.  Agar  tashkilot  etarli 
darajada  yirik  bo`lsa  mutaxassislarni  odatda  funktsional  sohalar  chegarasida 
guruhlarga  bo`lishadi.  Funktsional  sohalarni  tanlash  tashkilotning  asosiy 
strukturasini  aniqlab  beradi  va  uning  muvaffaqiyatli  faoliyatini  ta`minlaydi. 
Yuqoridan  pastga,  to  tashkilotning  eng  quyi  bosqichigacha,  odamlar  o`rtasida 
mehnatni  taqsimlash  uslublarining  samaradorligi  va  maqsadga  muvofiqligi,  ko`p 
hollarda,  raqobatchilariga  nisbatan  tashkilot  qanchalik  unumli  ekanligini  aniqlab 
beradi. Vertikal  mehnat taqsimoti  ham  bu borada katta ahamiyatga  ega. 
Vertikal  mehnat  taqsimoti,  ya`ni  muvofiqlashtirish  bo`yicha  ishni  bevosita 
topshiriqlarni  bajarishdan  ajratilishi  muvaffaqiyatli  jamoaviy  faoliyat  uchun 
zarurdir.  Tashkilotda  mehnatni  vertikal  taqsimlash  boshqaruv  pog’onalari 
ierarxiyasini  ko`rsatadi.  Bunday  ierarxiyaning  asosiy  tavsifi  rasmiy  ravishda  har 
bir  pog’onada  shaxslarning  kimgadir  bo`ysinishidir.  Boshqarishning  yuqori 
pog’onasida  turgan  shaxs  turli  funktsional  sohalardagi  bir  nechta  o`rta  pog’ona 
rahbarlarini  boshqaradi.  O`rta  pog’ona  rahbarlari  esa  o`z  navbatida  bir  nechta 


29 
 
chiziqli  rahbarlar  faoliyatini  boshqarishi  mumkin.  Ierarxiya  butun  tashkilotni,  to 
boshqarilmaydigan  personal darajasigacha  qamrab oladi. 
Bir  rahbarga  bo`ysungan  shaxslar  soni  nazorat  sohasini  ko`rsatadi.  Nazorat 
sohasi  –  bu  tashkiliy    strukturaning  muhim  qismidir.  Agar  bir  rahbarga  ko`p 
odamlar  bo`ysunadigan  bo`lsa,  tekis  boshqarish  strukturasini  beradigan  keng 
nazorat  sohasi  to`g’risida  gapirishimiz  mumkin.  Agar  nazorat  sohasi  tor  bo`lsa, 
ya`ni  har  bir  rahbarga  kam  odam bo`ysunsa, unda ko`p pog’onali struktura deyish 
mumkin.  Nazorat  sohasi  va  struktura  o`rtasidagi  nisbat  2.1-  rasmdagi  misolda 
ifodalangan.   
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Download 2,98 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   370




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish