"menejment va iqtisodiyot"

 
№ 
Talablar 
Izoh 
1. 
Ilmiy  asoslangan 
bo`lishi  lozim. 
Boshqaruv  qarorlari  muayyan  ishlab  chiqarish  holatini  tahlil 
qilishdan  kelib  chiqishi,  iqtisodiy,  texnikaviy  va  ijtimoiy  qonun-
larning  amal  qilishini  hisobga  olishi,  hozirgi  zamon  fan-texnika 
yutuqlari  negizida  qabul  qilinishi  qisqa  va aniq  bo`lishi  lozim.   
2.  Bir-biri  bilan  aloqador 
va yakdil  bo`lishi 
kerak. 
Muayyan  vazifani  hal  etishda  ko`pincha  asosiy  masalalardan 
kelib  chiqadigan  qo`shimcha  vazifalarni  hal  etishga  to`g’ri 
keladi.  Bu  vazifalar  qaror  qabul  qilinayotgan  bosh  vazifaga 
bo`ysundirilishi  lozim.  Barcha  qaror,  ko`rsatma,  qoidalar  bir-biri 
bilan  bog’lanadi.  Shuningdek,  ular  oldindan  qabul  qilingan, 
amaldagi  qarorlar  bilan  muvofiqlashtiriladi.    
3. 
Huquq  va javobgarlik 
doirasida  bo`lishi 
lozim. 
Rahbar  qarorni  o`ziga  berilgan  huquq  doirasidagina  qabul  qilishi 
mumkin.  Bu  yerda  gap  boshqarishning  barcha  bo`g’inlarida 
huquq  va  javobgarlik  ko`lami  nisbati  to`g’risida  borayapti. 
Huquq 
katta, 
mas`uliyati 
esa 
kam 
bo`lsa, 
ma`muriy 
o`zboshimchalikka, 
o`ylamasdan 
qaror 
qabul 
qilishga 
yo`l 
ochiladi  va bu hech  qanday  naf  keltirmaydi. 
4. 
Aniq  va to`g’ri 
yo`nalishga  ega 
bo`lishi  kerak. 
Har  qanday  qaror  aniq  va  bajaruvchiga  tushunarli  bo`lishi  lozim. 
Qarordan  bir  necha  ma`no  kelib  chiqishiga,  uni  turlicha  talqin 
qilish  yoki  tushunishga  yo`l  qo`ymaslik  kerak. 
5. 
Vaqt bo`yicha  qisqa   
bo`lishi  kerak. 
Axborotlar  bilan  ishlash  vaqtini  tejash  maqsadida  qisqa  muddatli 
qarorlar  qabul  qilinishi  lozim. 
6. 
Vaqt bo`yicha  aniq 
bo`lishi  lozim. 
Har  qanday  qarorning  bajarilish  muddati  aniq  ko`rsatilishi  kerak. 
Aks  holda  uning  bajarilishini  ob’yektiv  nazorat  qilish  imkoniyati 
bo`lmaydi. 
7. 
Tezkor  bo`lishi  kerak.  Har  qanday  qaror  o`z  vaqtida,  ya`ni  ishlab  chiqarishdagi  vaziyat 
talab  qilgan  vaqtning  o`zida  qabul  qilinishi  zarur.  Kechikib  yoki 
shoshqaloqlik  bilan  qabul  qilingan  qarorlar  zararlidir.     
8. 
Samarali  bo`lishi 
lozim. 
Qabul 
qilingan 
qarorning 
samaraliligi 
deganda 
qo`yilgan 
maqsadga  eng  kam  xarajat  bilan  erishish  tushuniladi. 
 
Ma`lumki,  qaror  qabul  qilish  zaruriyati  mavjud,  amaldagi  holatning 
muammoning  hal  etish  uchun  talab  etiladigan  holatga  mos  tushmasligi  natijasida 
yuzaga  keladi.    

---

165 
 
Qaror  qabul  qilishda  rahbarning  vakolati  va  javobgarligi  muhim  ahamiyatga 
ega.  Ma`lumki,  har  bir  rahbar  qabul qiladigan qarorning doirasi har xil bo`ladi. Har 
qanday  darajadagi  rahbar  o`z  huquq  va  burchlarini,  mas`uliyat  va  javobgarligini, 
o`z  vaqtida  qabul  qilinmagan  qaror  yoki  kechiktirib  qabul  qilingan  qaror  uchun 
javobgar  bo`lishini  aniq  tasavvur  qilishi  kerak.  Rahbar  zimmasiga  yuklangan 
vazifalar  yuzasidan bir marta va uzil-kesil  qaror qabul qilishga  erishmog’i  lozim.   
Boshqaruv qarorlari  asosan to`rt unsurdan tashkil topadi (9.1-chizma).