Menejment sohasi axborot kompleksi va texnologiyalari

Menejment sohasi axborot kompleksi va texnologiyalari

Har bir davlatning asosiy iqtisodini korxonalar tashkil etadi, ular iqtisodning biznes faolligini belgilaydi, aholi bandligini ta’minlaydi, soliq tizimi orqali mamlakat byudjetini shakllantiradi. Korxona iste’molchilar talabini qondiradi, ishlab chiqarish resurslaridan samarali foydalanadi (asosiy kapital, moddiy, moliyaviy va mehnat resurslari, informatsionniye texnologii menejmentning). Muvaffaqiyatli iqtisodiy faoliyat uchun korxona bozordagi holat strategiyasi va taktikasini ishlab chiqadi, mahsulot raqobatbardoshliligini, ish va xizmatlarni ta’minlaydi, imij va biznes obro‘sini saqlab turadi, doimiy ravishda ishlab chiqarish, mehnat va boshqaruvni takomillashtiradi; fan va texnikaning yangi yutuqlarini, jumladan menejmentning axborot texnologiyalarini ishlab chiqarishda qo‘llaydi.

Ishlovchilar soni va ishlab chiqarish hajmidan kelib chiqib korxonalar kichik, oilaviy, o‘rta va yirik, savdo va savdo bo‘lmagan korxonalarga bo‘linadi.

Quyida korxonalarning tashkiliy shallari sanab o‘tilgan:

• 
  individual korxonalar (oliy ma’lumoti bo‘lmagan yuridik shaxs);
  
• 
  hamkorlik (sherikchilik va jamoatchilik xo‘jaligi);
  
• 
  korporatsiya (aksionerlik jamiyati, davlat korporatsiyasi
  

Korxona uchun uning javobgarligi, bo‘limlarning korxonaga bo‘ysunishi va bajarish funksiyalarini belgilaydigan tashkiliy strukturasi juda muhim.
Quyidagi tashkiliy strukturalar mavjud:

• 
  1.Iyerarxik — mehnat taqsimotiga asoslangan; quyi bo‘limlarning yuqoridagilar tomonidan nazorati.
  
• 
  2. Divizion struktura diversifitsiyalangan faoliyatni amalga oshiruvchi, murakkab texnologik jarayonlardan foydalanuvchi yirik korxonlarda shakllangan.
  
• 
  3. Matritsaviy struktura funksional bzlimlarning to‘liq yo‘qligi, boshqaruv apparatining qisqarishi, boshqaruv qarorlarini qabul qilishda samarali usullarni qo‘llash imkoniyatini taqdim etadi.
  
• 
  4.Strukturaviy bo‘limlarga muvofiq biznes jarayonlarni asosida tashkillashtiriladigan sxema; Har qanday darajadagi rahbar uchun bo‘ysunadiganlar soni chegaralanadi
  
• 
  5.Ishlab chiqarish strukturasi – ishlab chiqarish jarayonini tashkillashtirishning keng tarqalgan shakli, mehnatni ixtisoslashtirish va bo‘lish bilan bog‘liq ishlab chiqarish bo‘limlarining tarkibi va o‘zaro aloqalarini belgilaydi.
  

Menejmentning axborot texnologiyalari orasida eng mashhurlari quyidagilar.

Materiallarga bo‘lgan talabni rejalashtirish (MRP I)

Tarixiy jihatdan, ilk biznesni standart boshqaruvi (XX asrning 60-yillari.) — Master Planning Scheduling (MPS) mahsulot ishlab chiqarishning katta hajmli kalendar rejasining shakllanish jarayonini sotish hajmini shakllantirish va kalendar bo‘yicha uning rejasini tuzish bilan jarayonni qat’iy belgilash, keyinchalik ishlab chiqarish yoki sotib olish hisobiga tayyor mahsulot zahirasini to‘ldirish rejasini belgilash va o‘tgan asrning 60 yillarida paydo bo‘lgan pul mablag‘larining rejali harakatlanishi haqida hisobotni shakllantirish. MPS qo‘llash sohasi — katta bo‘lmagan mahsulotlar nomenklaturasi va savdoning komlekt va dinamik bo‘lmagan grafigi bilan ishlab chiqarish. Mahsulotlarning katta nomenlaturasi va komplekt hamda dinamik so‘rovda ishlab chiqarish uchun zahiralarni Tarixiy jihatdan, ilk biznesni standart boshqaruvi (XX asrning 60-yillari.) — Master Planning Scheduling (MPS) mahsulot ishlab chiqarishning katta hajmli kalendar rejasining shakllanish jarayonini sotish hajmini shakllantirish va kalendar bo‘yicha uning rejasini tuzish bilan jarayonni qat’iy belgilash, keyinchalik ishlab chiqarish yoki sotib olish hisobiga tayyor mahsulot zahirasini to‘ldirish rejasini belgilash va o‘tgan asrning 60 yillarida paydo bo‘lgan pul mablag‘larining rejali harakatlanishi haqida hisobotni shakllantirish. MPS qo‘llash sohasi — katta bo‘lmagan mahsulotlar nomenklaturasi va savdoning komlekt va dinamik bo‘lmagan grafigi bilan ishlab chiqarish.

Xomashyo resurslarini rejalashtirishning yopiq davri (CL MRP)

Ishlab chiqarish va zahiralarni boshqarish Amerika jamiyatining American Production

and Inventory Control Society (APICS) belgilashicha, xom-ashyo resurslari va ishlab chiqarish

kuchini rejalashtirishning yopiq davri tizimi — Closed Loop MPR ishlab chiqarishning

asosiy kalendar rejasini (MPS) mustahkam rejalashtirish va ishlab chiqishni ta’minlash bilan

xomashyoga bo‘lgan talabni rejalashtirish atrofida sig‘imga bo‘lgan talabni hisobga olib qurilgan

(CRP). CL MRP axborot texnologiyalari “ta’minot-ishlab chiqarish - sotish”ning yopiq zanjirida qarorlarni qo‘llab quvvatlaydi, biroq xo‘jalik bozor mexanizmlariga yo‘naltirilmagan.