Менежмент назариясини асосчилари

• Менежмент назариясини асосчилари

• Ф.Тейлор айниқса иш жойларини ташкил этиш, ишлашнинг мақбул усулларини танлаш, аниқ вазифаларни белгилаш, кишиларни тўғри танлаш ва ишга қўйишга алоҳида аҳамият берарди.

Ишларни бажариш ва тақсимлаш тартиби; Чизмалар ва қўлланмаларни тузиш; Вақтни меъёрлаш ва меҳнатга хақ тўлаш; Интизомга риоя қилиш;

Иш услубларини белгилаш; Ускуналар иш тартибига риоя қилиш; Ускуналарни таъмирлаш ва сақлаш Сифатни назорат қилиш.

• Иқтисодиётни бошқариш соҳасининг яна бир йирик назариётчиси - Гаррингтон Эмерсон (1853-1931) эди. У «Унумдорликнинг ўн икки тамойили» асарини ёзиб, бу асарда у биринчи бўлиб, инсон фаолиятини мақбуллаштиришга йўналтирилган тизимни баён қилиб берди.

• Г.Эмерсон қуйидаги тамойилларга асосланган максимал меҳнат унумдорлигига эришиш усулини ишлаб чиқди.

Аниқ белгиланган ғоя ва мақсадлар; Ақли расолиқ; Асосли маслаҳат; қатъий интизом; Ходимларга нисбатан адолатли муносабат; Марказлаштириш;

Тезкор, ишончли, тўлиқ, аниқ ва доимий ҳисоб; Меъёр ва тартиб; Шароитни нормаллаштириш; Операцияларни меъёрлаш; Ёзма стандарт қўлланмалар; Унумдорлик учун рағбатлантириш.

• Менежмент фани ва назарияси асосини ташкил этган қонун-қоидалар, хусусиятларига кўра турли бошқарув мактабларига бўлинади. Улар жумласига:
• илмий менежмент мактаби ёки «илмий менежеризм»;
• мумтоз (классик) ёки маъмурий менежмент мактаби;
• илмий муносабатлар мактаби ёки неоклассик менежмент, инсоний сайи-ҳаракатлар мактаби;
• бошқарув илми ёки миқдорий услуб.
• Илмий менежмент мактабининг намоёндалари америкалик муҳандис ва тадқиқотчи Ф.Тейлор, Ф.Гилбрет, Т.Гант. Бу мактаб намояндалари узлуксиз ишлаб чиқариш жараёнини ташкил этиш бўйича ката ишларни амалга оширдилар.

• ХХ асрнинг 30-йилларидан америка бошқарув назариясида янги йўналиш - «инсоний муносабатлар» мактаби вужудга кела бошлади. Бу йўналишнинг асосчилари - америкаликлар М.П.Фоллет, Э.Мэйо, Ф.Ротлисбергер, Дж.Лизли ва бошқалардир. Гарвард университети профессори Э.Мэйо «инсоний муносабатлар» назариясини илгари сурди. Унинг ғояларининг моҳияти шундаки, меҳнат жараёнида психологик ва ижтимоий омиллар етакчи аҳамиятга эга.

• Шу сабабли, Э.Мэйо фикрига биноан ишлаб чиқариш ва бошқарувнинг барча муаммоларига инсон муносабатлари нуқтаи назаридан қараш лозим. Бу назария инсоннинг маълум ижтимоий ва психологик эҳтиёжларини қондириш йўли билан уни янада унумли меҳнат қилиши мумкин деган ғояга асосланган. Бу мактабнинг яна бир намоёндаси Д.Мак Грегор бошқарувни ташкил этишга 2 хил ёндошув мавжудлигини қайд этди:

• Бу мактабнинг яна бир намоёндаси Д.Мак Грегор бошқарувни ташкил этишга 2 хил ёндошув мавжудлигини қайд этди:
• мажбурлаш ва рағбатлантириш усуллари;
• ташаббускорлик ва мустақилликни иложи борича намоён қилиш учун шароит яратиш.

• Агар «классик» мактаб намоёндалари низоларни моддий рағбатлантириш ёки жиҳозлаш йўли билан, «инсоний муносабатлар» мактаби ишлаб чиқариш жараёнини адолатли қилиш йўли билан ҳал қилишни таклиф этган бўлсалар, «инсоний сайи-ҳаракатлар» мактаби ташкилотда низoларнинг мавжуд бўлиши унинг табиатидан келиб чиқувчи ҳолат деб ҳисоблаб асосий вазифа низолар ва уларнинг оқибатини юмшатишдан иборат деб таъкидлайдилар.