Menejment nazariyasi

4-bob.  MENEJMENT  QONUNLARI  VA 
TAM OYILLARI
4.1.  Iqtisodiy  qonunlarni  bilishning  ahamiyati
4.2.  Um um iy  falsafiy  va  iqtisodiy  qonunlar
4.3.  M enejm entning  asosiy  tam oyillari
4.1.  Iqtisodiy  qonunlarni  bilishning  aham iyati
M enejm ent  jam iyat  qonunlari  tizim iga  asoslanadi.  Nazariy  ji- 
hatdan tushunm ay va asoslanmagan holda birorta yirik amaliy masala 
hal  etilishi  m um kin  emas.  Nazariya  yangilanishning  m uhim   usulidir. 
Fan  esa  voqelik  haqida  obyektiv  bilim larni  o'rganish  va  tartibga 
solishga  qaratilgandir.  B ilim larning  tartibga  solinishi  qonunlarda 
ifodalanadi.
Q o n u n   -   falsafiy  kategoriya  bo'lib,  borliq  voqealarining  bar- 
q.Hrv",  takrorlanuvchari  ^  
ncsbahatLni,  hodisalar  yuz  beri-
shining  aniq  tartibda  bo'iishiga  oiib  keluvchi  tomonlarini  aks  etti- 
radi.  Q o n u n la rn i  bilish  rivo jlan ish n in g   obyektiv  yo'nalishlarini 
aniq lash,  amaliy  vazifalarni  hal  etish  im konini  beradi.  Shu  sababli 
iq tiS i/Ji,otni  boshqarish  qonunlarni  bilish,  ularni  amalda  ustalik 
bilan  qo'llajr  o'ishga  asoslanishi  kerak.
iJm um iy  falsafiy qonunlar materiya,  harakat,  makon,  zamon,  miq- 
cior,  siiat,  sabab,  oqibat,  shakl,  mazm un  kabi  kategoriyalar  vositasida 
ifodalanadi.  Iqtisodiy  nazariya  qonunlari  iqtisodiy  kategoriyalar  vosi­
tasida  (mulk,  ishlab  chiqarish,  talab,  taklif,  taqsimot,  ayirboshlash, 
qiymat,  narx,  foyda,  tovar,  pul,  muvozanatlanish)  ifodalanadi.
Iqtisodiyotni  boshqarishda  qonunlardan  qanchalik  to'liq  va  izchil 
foydalanilsa,  m ehnat  sarfi  shunchalik  samarali  bo'ladi.  Aksincha, 
m enejm ent jarayonida  iqtisodiy  qonunlarni  hisobga  olmaslik jam iyat 
uchun  kutilm agan,  salbiy  oqibatlarga  olib  keladi.  Shu  sababli  me­
nejment  qonunlarini  o'rganishda  faqat  ularga  amal  qilishni  emas, 
balki  m enejm ent  jarayonida  ongli  ravishda  qo'llashni  ham  ko'zda 
tutish  lozim.  M enejm ent  qonunlaridan  ongli  ravishda  foydalanish 
ko‘p  jihatdan  ularni  o'rganishga  bog'liq.  Q onunlar  qanchalik  chu- 
qur  o'rganilsa,  ulardan  amalda  to'g'ri  foydalanish  imkoniyatlari  ortadi.

---

Lekin  m enejm ent  qonunlarini  bilish  ularni  aniq  am aliyotda 
muvaffaqiyatli  qo'llash  uchun  kafolat  bo'lolmaydi.  Q onunlarni  bilish- 
da  nazariya  amaliyotdan  ajralib  qolishi  foydasizdir.  Demak,  qonun- 
lardan  foydalanish  ularni  bilish,  tushunish,  amalda  o‘z  vaqtida  va 
to‘g‘ri  qo'llay  olishga  bog'liq  ekan.  Bu  menejment  samaradorligini 
oshirishda  hal  qiluvchi  omildir.
Iqtisodiy  qonunlar  tizim idan  foydalanishning  asosiy  unsurlari 
va  bosqichlari  quyidagi  chizmada  aks  ettirilgan:
Ko'rsatilgan  chizm ani  tahlil  etish jarayonida uchta o'zaro  bog'liq 
va ketma-ket,  iqtisodiy qonunlar tizim idan foydalanilgan holda yechi- 
ladigan  masalalarni  ko'rib  o'tish  zarur:
-  mavjud  qonunlarni,  ularning  u  yoki  bu  bosqichda  namoyon 
bo‘lish  xususiyatlarini  hisobga  olgan  holda  chuqur  va  har  tomonla- 
ma  bilish;
-  iqtisodiy  va  ijtim oiy  rivojlanish  m aqsadlarini  belgilash  va 
ularni  hal  etish  yo'llarini  aniqlash;
-  xo'jalik  yuritishning bozor  iqtisodiyoti  sharoitida  rivojlantirish 
va  unga  mos  shakl  va  uslublarni  qo'llash.