Menejment nazariyasi

M arketing strategiyasini ishlab chiqish uslubiyoti. 
M ar­
keting tadqiqotlari natijalari asosida firma yutuqlarining hal qiluvchi 
omillari va ularning kutilmagan tasodiflarini hisobga olgan holda 
imkoniyat istiqbollarini aniqlash borasida firma faoliyatining strategik 
tadqiqoti o'tkaziladi, marketing strategiyasi va uni amalga oshirish 
shakllari ishlab chiqiladi.
Bozor iqtisodiyoti o'zgaruvchanlikka moslanuvchan bo'lganligi 
bois, iqtisodiy jarayonlarning borishini oldindan aytish juda chek- 
langan. Shuning uchun firmalar o‘z faoliyatini samarali olib borish- 
ga intilib, tobora uzoqroq muddat uchun oldindan strategik re- 
jalashtirish usulidan foydalanadi. Bozordagi o'zgarishlar va fan- 
texnika taraqqiyoti yo'nalishlari, raqobat muhiti va iste’molchilar 
xatti-harakatini tahlil qilish asosida firmaning strategiyasini ishlab 
chiqishga asos bo'ladigan umumiy maqsadlar belgilanadi.

---

Aholining ma’lum iste’mol mollariga bo'lgan ehtiyojini qondirish 
ko'plab omillarga, jumladan: oziq-ovqat va nooziq-ovqat mahsulot­
lari narxi, aholi pul daromadi, turmush tarzi, darajasi va shu kabi- 
larga bog'liq bo'ladi.
Oziq-ovqat mahsulotlariga bo'lgan talab va taklif darajalarini 
o'rganish ushbu tovarlarni ishlab chiqarish va tovar ayirboshlash 
hajmlarini rejalashtirish hamda bashoratlash uchun muhim ahamiyat 
kasb etadi.
2. 
Qo‘shm a korxonalarda m ark eting strategiyasini 
ishlab chiqish
Yog' mahsulotlari ishlab chiqrish hajmi uning taklif darajasini 
ifodalaydi. Bu sohadagi marketing muhiti holati va rivojlanish ten- 
densiyalari ko'p jihatdan viloyat va tumanlarda faoliyat yurituvchi 
turli xo'jaliklarning resurslar salohiyatidan foydalanish ko'rsatkich- 
lariga bog'liq bo'ladi. Shu boisdan, ushbu salohiyatni takror ishlab 
chiqarishning asosiy elementi sifatida baholash zarurati tug'iladi. 
«Resurslar salohiyati» tushunchasini aniqlashda turli xil fikrlash 
doiralari mavjud.
Shu munosabat bilan mazkur tushunchaning rossiyalik olimlar 
izohlagan talqinini ko'rib chiqamiz. Ularning fikriga ko'ra, resurs­
lar bilan ta’minlanganlikning o'zini oshirib qo'yishni progressiv 
rivojlanish deb tan olish mumkin emas. Shu munosabat bilan resurs­
lar salohiyatini baholash bo'yicha tadqiqotlar alohida qiziqish uyg'otib, 
natural omillar asosida yaratilgan moddiy, mehnat va yer resurs- 
larining integral ko'rsatkichi sifatida aniqlanadi. Bu esa narxlar 
inflyatsiyaga bog'liq bo'lmasligini ta’minlaydi hamda resurslar bilan 
ta’minlashni bitta obyekt uchun va obyektlar yig'indisining bitta 
davr uchun dinamikasini solishtirma tahlil qilishga imkon yaratadi.
Yog' mahsulotlari mintaqaviy bozorini shakllantirish ma’muriy- 
buyruqbozlik tizimi sharoitlarida tarmoqlar va idoralar doirasida 
jamiyat resurslarining ma’lum bir mexanizmi amal qilganligi sababli 
yuzaga kelgan jiddiy qarama-qarshiliklarga duch keladi. Ilgari yog' 
mahsulotlari ishlab chiqarish, qayta ishlash, tayyorlash va sotish 
bilan shug'ullanuvchi korxonalar o'zaro va iste’molchilar bilan mus-

---

tahkam aloqalarga ega bo'lgan. Bunga, shuningdek, mahsulotlarning 
asosiy qismi davlat buyurtmasi bo'yicha sotilishi ham sabab bo'lgan. 
Hozirgi sharoitlarda yog' mahsulotlari ishlab chiqaruvchi korxonalar 
bozomi o'rganish, narx hosil bo'lishi va rejalashtirish funksiyalarini 
bajarishi lozim. Ayni paytda bu funksiyalar intuitiv ravishda, is- 
tiqbolni hisobga olmagan holda amalga oshirilmoqda.
Yuqorida bayon etilgan strategiyani ishlab chiqishda muqobil- 
lashtirish masalasini yechish uchun dastlabki m a’lumotlar sifatida 
Toshkent sharidagi «Toshkent yog'-moy kom binati» O A Jnin g
2007-yilda yog' mahsulotlari ishlab chiqarishdagi hisobot ma’lumot- 
laridan foydalanildi.