Menejment nazariyasi

3.2. Lokalizatsiya dasturi uchun SWOT-tahlil:
Lokalizatsiya- 
n ing kuchli 
tom onlari
Kompaniya- 
n ing kuchsiz 
tom onlari
Tashqi xavf- 
xatar
Kompaniya- 
ning asosiy 
imkoniyatlari
M a h s u lo t tan- 
narxini pasayti- 
rishg a im k o n
beradi
Korxonalarda lo­
kalizatsiya uchun 
ishlab chiqarish 
v o s ita la r in in g
yetishmasligi va 
eskirib qolganligi
Jahon bozorida 
import mahsulot­
lari narxining lo­
kalizatsiya qilin­
gan tovarlar ba- 
hosidan pastligi
Korxona tomo­
nidan im p o rt 
q ilin a y o t g a n
te x n ik a la r g a
soliq imtiyozlari 
berilishi
Sifatli va arzon 
mahsulot ishlab 
chiqarish nati- 
jasida ichki bo­
zorda sotuv ulu- 
shi ko'payadi
M a h s u lo tla r n i 
lokalizatsiya qi­
lish jarayoni uchun 
malakali kadrlar- 
ni ta’minlab be­
rish muammosi
Ichki va tashqi 
raqobatchilar
Xorijga (Ukrai­
ne, Rossiya, Belo- 
russiya va boshqa 
mamlakatlarga) 
m ahsulotlarni 
eksport qilish
3.3. Am aldagi lokalizatsiya dasturini baholash
«Foton» OAJ korxonasida mavjud lokalizatsiya 
dasturi samarasini baholash
Mahsulot 
qismi turlari 
nomi
M ahsu­
lotlarni 
lokali­
zatsiya 
qilishga 
sarflan- 
gan jami 
mab- 
lag'lar 
(ming 
so‘m)
Lokali­
zatsiya
mahsulot
qismlari-
ning
import-
dagi
tannarxi,
(ming
so‘m)
Baholash
1
2
3
4
5
Televizor ishlab chiqarish

---

1 Diodlar
24,8
23,5
2
Tranzistorlar
17,8
16,4
3
Presslangan
polipropilen
34,1
33,3
4
Korpus
82,2
80,1
5
Pult uchun 
jihozlar
10,6
9,8
6
Boshqa yarim 
fabrikatlar
37,3
36,8
Jam i:
206,8
199,9
Quyosh batareyalari ishlab 
chiqarish
7
Planar
plastinalar
395,7
385,7
8
Steklopaketlar
432,7
438,3
9
Priborlar
2D327
386
377,8
10 Turli diametr- 
dagi simlar
124,8
117,2
Jam i:
1339,2 1319,0
M a ’lu m o tlardan k o 'rin ib
turganidek, «Foton» O A J 
korxonasi tayyor mahsulot- 
ni yaratish uchun uning bir 
necha qismlarini mahalliy- 
lashtirgan va ishlab chiqa­
rishda qo'llagan. B u n in g
natijasida lokalizatsiya qilin­
gan mahsulotlar narxining 
jami tannarxdagi ulushi televi- 
zor uchun 50,5%, quyosh 
batareyalari uchun 5 9 ,2 % ni 
tashkil etmoqda. Shuni alo­
hida ta’kidlash joiz-ki, agar 
ushbu mahsulotlar import 
qilinganda edi uning tan- 
narxi amaldagidan o'rtacha 
1,5% kam bo'lar edi. Buning 
natijasida korxona umumiy 
hisobda 28 mln. so'm qo'- 
shimcha foyda ko'rgan bo'­
lar edi. Buning oldini olish 
uchun va import mahsulot- 
laridan past narxdagi milliy 
tovarlar qismlarini yaratish 
uchun unga sarf bo'layotgan 
xom ashyoning arzon va si- 
fatlisini tanlash zarur bo'ladi. 
Buning uchun ishlab chiqa­
rishda tovarlar uchun mar­
keting siyosatini qo'llash 
kerak.

---

3.3.2. Narx siyosati
Kompaniya narx siyosatiga o'zgartirishi kiritish kerak va 
an’naviy «qat’iy» belgilangan narx o'rniga, «moslashuvchan» narx 
strategiyasidan foydalanishi kerak. Chunki mahsulot narxi iste’molchi 
manfaatlariga va to'lov qobiliyatiga mos kelishi kerak. Nafaqat tashqi 
bozorlarda, balki mamlakat ichida ham narx ehtiyoj va talabdan 
kelib chiqqan holda belgilanishi kerak. Tashqi bozorlar uchun «bo- 
zorga kirib olish» strategiyasidan foydalanish ma’qul. Chunki tash­
qi bozorlarda kompaniya keskin raqobat sharoitiga moslashishi 
shart. Shu bilan birga moslashuvchan narxni belgilash uchun loka­
lizatsiya qilingan ehtiyot qismlarni qayta ko'rib chiqish talab etiia- 
di. Misol uchun televizor ishlab chiqarish uchun kerak bo'lgan 
ehtiyot qismlar narxlariga nazar tashlaydigan bo'lsak, bunda ular­
ning import narxi mahalliylashtirish bahosidan bir muncha past 
ekanligini ko'ramiz. Buning natijasida tayyor mahsulot tannarxi 
o'rtacha 2% ga yuqori ekanligi uning omborlarda qolib ketishiga va 
sotuv darajasining pasayishiga sabab bo'lmoqda. Shuni inobatga 
olgan holda lokalizatsiya qilinayotgan mhsulot qismlari uchun kerak 
bo'ladigan xom-ashyo yarim fabrikatlarning arzon va sifatlisini sotib 
olish va uni qayta ishlovchi ishchi kuchi narxlarini ratsionallashti- 
rish zarur bo'ladi.
Mahsulotlaming doimiy iste’molchilariga chegirmalar belgila­
nadi (8% miqdorida).
3.3.3. Sotuv siyosati
Kompaniyaning mavjud taqsimot kanallari:
- tayyor mahsulotlar korxonaning distribyutorlik markazlari- 
dan sotib olinadi;
- respublikamizning barcha viloyatlarida korxonaning distribyu­
torlik markazlari orqali yuridik, jismoniy, ulgurji xaridorlarga soti- 
ladi. Zarur bo'lganda aholi uchun iste’mol kreditlari orqali maishiy 
texnikani sotib olish imkoniyati yaratildi.
- 
intensiv taqsimot kanali joriy qilinadi (internet do'konlar 
orqali mahsulot taklif etiladi);

---

- yangi taklif qilinayotgan taqsimot kanali iste’molchining tala- 
bini o'z vaqtida (tez) qondirilishini ta’minlaydi.
3.3.4. S iljitis h siyosati
Korxona mahsulotlarini siljitishning maqsad va vazifalari:
- mahsulot ishlab chiqaruvchidan iste’molchiga yo'naltiriladi;
- korxona mahsulotlari haqidagi turli axborot va ma’lumotlar 
doimiy ravishda ist’molchiga yetkazib beriladi;
- kompaniya o'z mahsulotlari bilan elektronika sohasi bo'yicha 
o'tkazilishi mumkin bo'lgan har bir xaqaro va milliy ko'rgazmalarda 
ishtirok etishi ta’minlanadi.
Murojaat qilinishi mumkin bo'lgan maqsadli auditoriyaning 
asosiy tavsifi quyidagicha: jismoniy va yuridik shaxslar, xususiy 
tadbirkorlar murojaat qilishi mumkin bo'lgan maqsadli auditoriya 
hisoblanadi. Bundan tashqari tashqi bozorlardagi savdo uylari va 
dillerlar ham ana shular toifasiga kiradi.
Kompaniya mahsulotlarini siljitish budjeti korxonalari tovar 
aylanmasining 2 % miqdorida belgilanadi. Chunki mahsulotni silji­
tish siyosatiga sarflangan xarajat bir necha o'n barobar ko'proq 
daromad keltirishi xorijiy ishlab chiqaruvchilar tajribasidan m a’lum.
Siljitishning asosiy usullari va yo'llari:
- reklama kampaniyasi tashkil etiladi;
- kompaniya va uning mahsulotlari haqidagi buklet, bannerlar 
tayyorlanadi va risolalar chop etiladi;
- internet tarmog'ida kompaniyaning sayti ochiladi.
3.3.5. Is h c h i g ra fik : 
Is h c h i g r a fik
№