Menejment nazariyasi

M ulohaza uchun savollar
1. Sizning fikringizcha, ishlab chiqarish samaradorligini oshirishda 
qaysi omillariga ko'proq ahamiyat beriladi?
2. Korxonalarda samaradorlikni oshirish yo'llari va uning ijo- 
biy hamda afzalliklar tomonini baholash natijalari bilan ifodalovchi 
variantlardan qanday turlarini bilasiz?
3. «Toshkent yog'-moy kombinati» OAJni bu darajaga erishish 
sabablarini ayting va u samaradorlikni oshirishda qaysi element- 
laridan doimiy holda foydalanadi deb o'ylaysiz?
4. Sizning fikringizcha, bugungi kunda ushbu qo'shma korxo­
na qanday strategiya asosida rivojlanmoqda?
5. Qo'shma korxonaning bozordagi ulushini kengaytirish bo'yicha 
asosiy vazifalari nimalardan iborat deb o'ylaysiz va sizning tavsiya- 
laringiz?
6. Qo'shma korxonaning faoliyatini takomillashtirish uchun qan­
day innovatsiyalarni joriy etishni taklif etasiz?
II. TALABALAR UCHUN USLUBIY Q O’LLANMALAR
Muammo:
Ishlab chiqilgan mahsulot samaradolrligini oshirish yo'llarini 
va bozorda o'z raqobatbardoshlik o'rnini qanday aniqlash kerak.
Muammolar tarkibi:
Ishlab chiqilgan mahsulot samaradorligiga ta’sir qiluvchi omil- 
larni o'rganib chiqish.
Korxonalarda boshqarish samaradorligini oshirish yo'llarini 
o'rganib chiqish. Iste’molchilar guruhlarini aniqlash va tovarga 
bo'lgan m unosabatini o'rganish hamda o'zgartirish yo'llarini 
aniqlash.

---

Bozorda tovarlarni joylashtirish va tovarlar assortment siyo- 
satini o'rganib chiqish.
Tovarlar strategiyasini ishlab chiqish va tovarlar modifikatsiya- 
si hamda yangi tovar ishlab chiqarish joylarini o'rganish.
Korxonaning moliyaviy tahlili asosida raqobatbardoshlik strate­
giyasini aniqlash.
Korxonani raqobatbardoshlik tahlili asosida raqobatchi firma- 
lar mahsulotlarining solishtirma tahlilini ishlab chiqish.
Statistik, moliyaviy va muqobil tahlillarga asoslanib, ushbu 
korxonaning tovarlar assortimenti strategiyasini ishlab chiqish.
Yechish algoritmi:
1. Respublikada faoliyat ko'rsatayotgan va yangi tashkil qili- 
nayotgan qo‘shma korxonalarni har tomonlama qo'llab-quvvatlash 
siyosati hozirgi vaqtda, ayniqsa, qishloq joylarda iqtisodiy infratuzil- 
mani, ishbilarmon tadbirkorlar tomonidan takomillashtirish va 
qo'shimcha mahsulot ishlab chiqarish uchun raqobat korxonalarini 
aniqlash.
2. Segmentatsiya tahlilini o‘tkazish va marketing tadqiqotlari 
tizimida iste’molchilar xatti-harakatini o'rganish muhim ahamiyat 
kasb ekanligini aniqlab berish. Shuningdek, iste’molchilarning o'ta 
murakkab va muhim shaxs ekanligini hisobga olib, uni o'rganishda 
potentsial iste’molchilarning hozirgi va kelgusidagi zaruriyatlari, 
ehtiyoj va istaklarini o'rganuvchi iqtisodiy usullar tizimi, did va is- 
taklaridagi o'zgarishlarga, umuman bozorda iste'molchining xatti- 
harakatiga ta’sir qiluvchi omillarni aniqlash, qondirilmagan ehtiyojlari 
sababini aniqlash psixologik usullar yordamida amalga oshirish.
3. «Toshkent yog'-moy kombinati» OAJning raqobatbardoshlik- 
ka qaratilgan tizimini ko'rib chiqib, tahlilni amalga oshirish, bozorda 
raqobatchilarning egallab turgan o'rni va ularning ahvolini aniqlash- 
ga qaratilgan chora-tadbirlarni amalga oshirish uchun zarur bo'lgan 
identifikatsiya, taqqoslash va sifat baholari tahlili aniqlanadi.
4. 
Tashkilotning raqobatbardosh mahsulot turi, nomi va haj­
mi bo'yicha «Toshkent yog'-moy kombinati» O AJning hozirgi kun- 
da ko'p tarmoqli faoliyat bilan shug'ullanib, ishlab chiqarayotgan 
mahsulot turlarini aniqlash. Ushbu qo'shma korxonaning 2005-yil 
va 2007-yilning birinchi yarim yilligida ishlab chiqargan mahsulot-

---

lari haqidagi ma’lumotlar moliyaviy tahlil qilinadi (yuqoridagi jad- 
vallarda keltirilgan).
5. 
Tashkilotning kuchli va zaif tomonlari natijasini hisobga 
olgan holda korxonaning innovatsion faoliyati, marketing amaliyo- 
tida korxonaning istiqboldagi strategik variantini ishlab chiqishda 
raqobatbardoshligini baholash ahamiyati ko‘rib chiqiladi. Raqobat- 
bardoshlikni baholash marketing tadqiqotlarining muhim bosqichi 
bo'lib, murakkab jarayon hisoblanadi. Bunda bir qancha usul va 
vositalardan foydalaniladi.
Jarayonda namuna yoki raqobatlashuvchi firmalar tovarlari 
iste’mol qiymatlarini tavsiflovchi ko'rsatkichlar ball yoki shunga 
o‘xshash boshqa belgilashlar orqali o’zaro solishtirilib, tovar raqo- 
batbardoshligi integral ko‘rsatkich bo'yicha baholanadi. Firmalar 
raqobatbardoshligi esa SWOT-tahlil natijalari asosida Mak-Kinzi 
usuli va shunga o’xshash boshqa usullar yordamida baholanadi.
6. 
Masalaning eng asosiy muammosini yechishda statistik va 
simpleks, ya’ni chiziqli dasturlash yordamida korxona mahsuloti 
assortimentining strategiyasi ishlab chiqiladi va uning samarador- 
ligini oshirish yo’llari aniqlanadi.