|
2. Axborotlarni kodlashtirish va axborot (xabar)ni shakllantirish. Bu erda axborotni jo’natuvchi o’zining g’oyasini grafik va chizmalarda, yozma ovozda yoki tasvirda kodlashtiradi.
3. Aloqa qilish kanalini tanlash va axborot (xabar)ni uzatish. Kodlashtirish bilan bir qatorda axborotni uzatuvchi kommunikatsiyaga muvofiq ravishda uzatish kanalini tanlaydi. Shunday kanallar turkumiga: pochta, telefon, telefaks, elektron pochta, kompyuter shoxobchasi va boshqalar kiradi.
4. Dekodlashtirish va axborotni qabul qilish. Dekodlashtirish deganda uzatilayotgan xabarni, axborotni qabul qiluvchi fikriga o’tkazish, belgilarda ifodalash tushuniladi. Agar bir tomon axborotni taklif etsa, ikkinchi tomon uni hech qanday to’siqsiz sababli, axborot etkazilguncha yo’l-yo’lakay turli shov-shuvlarga duch kelib asl mohiyatini yo’qotish mumkin. Shu sababli teskari aloqa ham mavjud.
5. Axborotni talqin qilish va javobni shakllantirish. Bu bosqichda axborot uzatuvchi bilan axborotni qabul qiluvchi o’z o’rinlari bilan almashinadilar. Axborotni qabul qiluvchi olgan axborotni talqin qiladi va javobni shakllantiradi.
6. Javobni uzatish. Shakllantirilgan javob tanlab olingan kanal orqali axborotni uzatganga qaytib uzatiladi va shu bilan kommunikatsion jarayon tugaydi. Hozirgi paytda eng muhim kommunikatsiya vositasi sifatida kompyuterlar xizmat ko’rsatmoqda. Ular yordamida axborot to’planadi, dasturlar tuziladi, ma'lumotlar banki hosil qilinadi. Kompyuterlar nafaqat ishlab chiqarishni boshqarish uchun, balki iqtisodiyotning barcha jabhalari uchun o’ta zarur.
2. Qaror qabul qilish bosqichlari. Boshqaruv qarorlarini qabul qilish usullari har doim mo'ljallangan maqsadlarga erishishga qaratilgan. Turli xil bo'lishi mumkin.Birinchisi, faqat menejerning sezgi asosida tuzilgan usul. Buning sababi shundaki, uning o'zida muayyan, aniq faoliyat sohasidagi tajriba va bilimlar miqdori mavjud. Aslida, bularning barchasi sizni tanlashga, so'ng to'g'ri va to'g'ri qaror qabul qilishga imkon beradi. Ikkinchidan, boshqaruv qarorlarini qabul qilish usullari "sog'lom fikr" degan tushunchaga asoslangan uslubsiz tasavvur qilinmaydi. Bu holatda boshqaruvchi qarorlarni qabul qiladi va ularni juda izchil dalillar bilan oqlaydi. Uchinchidan, ilmiy va amaliy yondoshuvga asoslangan usul juda muhimdir. U juda ko'p miqdordagi axborotni qayta ishlash va uni asoslash asosida optimal echimni tanlashni taklif qiladi. Ushbu usul zamonaviy texnologiyalardan majburiy foydalanishni talab qiladi, biz elektron kompyuterlar haqida gapiramiz. Rahbariyat oldida, har holda, ertami-kechmi, tegishli echimni tanlash muammosi paydo bo'ladi. Zamonaviy boshqaruv fani bo'yicha eng muhimlaridan biri bu. Rahbar o'ziga o'zi ma'lum bir vaziyatni har tomonlama baholashi, boshqaruv qarorlarini qabul qilishning tegishli usullarini tanlashi va ulardan bir nechta variantlardan birini tanlashga yordam berishlari kerak. U ularning keyingi ijrosi uchun mas'uldir. Qaror qabul qilish usullari Barcha boshqaruv qarorlarini qabul qilish usullarini uch guruhga birlashtirish mumkin:
1.Norasmiy (evristik) — qaror qabul qilish usuli. Bu boshqaruv qaror qabul qiluvchi shaxslarni analitik qobiliyatiga asoslanadi. Bu rahbar tomonidan to‘plangan tajribalar yordamida alternativlarni nazariy solishtirish yo‘li bilan mantiqiy usullar va optimal qaror tanlash metodi yig‘indisidir. Norasmiy usullar menejerni intuitsiyasiga asoslanadi. Ularning afzalligi shundaki, ular tezkor qabul qilinadi, kamchiligi esa har doim to‘g‘ri qaror qabul qilishga vakolat bermaydi. Chunki menejer intuitsiyasi pand berib qo‘yishi mumkin. 2.Kollektivli. Qaror qabul qilish va muhokama qilishdagi kollektiv usul. Buning uchun avval jarayon qatnashchisi bo‘lgan shaxslar ishtirokini aniqlash lozim. Ko‘pincha bu vaqtinchalik kollektiv bo‘lib uning tarkibiga boshqaruvchi va boshqariluvchilar kiradi. Bunday guruh shakllanishidagi asosiy mezonlarga vakolatlilik, tashabbuskor masalalarni yecha olish qobiliyati, moslashuvchanlik va fikrlashning nazariy mulohazasi kiradi. Kollektiv shaklda guruhiy ishlar turlicha bo‘lishi mumkin: majlis, suhbat, komissiyaga ish va boshqalar. Boshqaruv qarorini tayyorlashdagi eng ko‘p tarqalgan kollektiv usullarga: «aqliy hujum», «delfi usuli», «kingisyo» — yapon doiraviy qaror qabul qilish tizimi.3.Miqdoriy qaror qabul qilish usuli. Uning asosida ilmiytajribali yondashuv yotib, bunda katta sig‘imdagi axborotni (EHM yordamida) qayta ishlash yo‘li bilan optimal qarorni tanlash tushuniladi. Model asosida qo‘llanilgan matematik funksiyalar turiga qarab ular quyidagicha farqlanadi:
3.Boshqaruv xodimlari madaniyati. Boshqaruv xodimlari madaniyatini ta’minlashning asosiy yo’llari - boshqaruv ilmini chuqo’ri egallash, umumiy madaniy darajasi va malakasini muntazam oshirib borish, o’z faoliyati natijalarini taxlil etish va tushunish, ijobiy shaxsiy sifatlarni rivojlantirishdan iborat.
Boshqaruv madaniyati uchun boshqaruv jarayonini tashkil etish madaniyati darajasi muhim axamiyatga ega. boshqaruv jarayoni madaniyatiga rioya qilish korxonada zamonaviy boshqaruv jarayoni kullanilishini bildiradi.
Boshqaruv jarayoni madaniyati shuningdеk, boshqaruv mеhnatini ( boshqaruv mеhnatini makbo’l taksimlash, koopеratsiya qilish va chеgaralash, ishcqilar sonini mеyorlash, kadrlarni to’gri joylashtirish va ulardan foydalanish) va ishlovchi ish joyini (ish joyi va binoning kulayligi, ularning sanitariya-tozalik talablariga javob bеrishi), maqbullashtirish, majlislarni, suxbatlarni, tashrifchilarni qabul qilish, uchrashuv, tеlеfon orkali surash, mеhnatkashlar xatlari bilan tanishishni to’gri tashkil etish va rasmiylashtirishni xam qamrab oladi.
Boshqaruv jarayonida turli-tuman tеxnika - oddiy kalkulyatordan tortib murakkab EXMlargacha qo'llaniladi. Mеnеjеrlar bu tеxnika imkoniyatlari va makbo’l foydalanish soxalarini bilishlari lozim bo’lib, bu boshqaruv madaniyati darajasini bildiradi.
Boshqaruv madaniyatining ajralmas unsuri - xujjatlar yuritish madaniyatidir. Xujjatlarning boshqaruv jarayonidagi axamiyati juda katta, chunki boshqaruvning biror-bir vazifasini xujjalar asosida еtkazilib bеriluvchi axborotsiz amalga oshirib bo’lmaydi. Xujjatlardagi axborot korxona tashqi va ichki faoliyatining xamma tomonini qamrab oladi.
Boshqaruv jarayonining barcha opеratsiyalari amalda xujjatlardan boshlanib, xujatlar bilan tugaydi. Boshqaruv madaniyatini takomillashtirish - uning barcha unsurlarini takomillashtirish dеmakdir.
Do'stlaringiz bilan baham: |
