Менежмент. Маркетинг

8.3- jadval

Xodimlarni tanlashning ichki va tashqi manbalarini solishtirish

Afzalliklar	Kamchiliklar
Ichki manb alar
"ilgari surish" g‘oyasini shakllanishi; baholashtiing yaxshi imkoniyatlari; qidirishga kam xarajatlar; xodimlarni motivatsiyasi	"buzilish" ehtimoli; boshqa xodimlar bilan muammolar; tashkilot ichidagi istalmagan aloqalar; hodimlarni rivojlantirish dasturini amalga oshirish zarurligi
Tashqi manb alar
"yangi qon" o‘ qitishga xarajatlarni pasayishi; tashkilotda istalmagan aloqalarni yo‘qligi; tashqi tajribani aralashtirishi	birga boTaolmaslikiiing e’xtimoli; tashkilotda ishlovchi nomzodlar uchun ma’naviy muammolar; moslashuvning uzoq davri.

Nomzodlarni baholash uchun quyidagi usullardan foydalanish mumkin:

0. 
   manbashunoslik (bibliografik). Xodimlar haqidagi ma’lumotlar, ularni hisobga olish bo‘yicha varaq, ariza, tajrimai hol, ma’lumot haqidagi hujjatlar, ta’rifnoma, rezyumeni tahlil qilishdan iborat bo‘ladi;
   

0. 
   xodim bilan inson va uning kasbiy tayyorgarligi haqidagi ma’lumotlarni olish uchun ixtiyoriy shaklda yoki yaxshisi-oldindan tuzilgan sxema bo‘yicha "savol-javob" tarzida suhbatlashish (intervyu olish). Bunda ekspert guruhlarining xo dim bilan ikki va ko‘proq bosqichli suhbatlashishlaridan foydalanish maqsadga muvofiqdir;
   

- anketa so‘rovlarini o‘tkazish - shaxs sifatlariga o‘ziga o‘zi baho berish va ularni keyinchalik tahlil qilish uchun maxsus anketa yordamida so‘rov;

- baholanayotganni yaxshi biluvchi xodimlarni sotsiologik (anketali) so‘rash va shaxs sifatlarining diogrammasini qurish;

- baholanayotgan xodimning orqasidan norasmiy va ishchi holatida kuzatish;

- testdan o‘tkazish, ya ‘ni kasbiy bilimlar va ko‘nikmalar, qobiliyatlarni maxsus testlar yordamida belgilash va keyinchalik ularni "kalitlar" yordamida shifrlarini ochmoq;

- keskin hodisa, ya’ni vaziyatni yaratish va odamning uni hal qilish jarayonidagi hulqi orqasidan kuzatish;

0. 
   ishbilarmonlik o‘yini, uning natijalari bo‘yicha bilimlar va ko‘nikmalarning tahlili, o‘yinchilarning ularni rollari bo‘yicha ranjirov -kalash ("g‘oyalar generatori", "tashkilotchi", "tanqidchi" va boshqalar)va kichik guruhda ishlash qobiliyatini baholash bajariladi;
   

0. 
   nomzodga tahlil qilish va uni hal qilish bo‘yicha takliflarni tayyorlash vazifasi bilan berilgan aniq vaziyatning tahlili;
   
1. 
   dasturlashtirilgan nazorat, ya’ni nazorat savollari yordamida kasbiy bilimlar va ko‘nikmalar, aqlning darajasi, tajriba, ishlash qobiliyatini baholash;
   
2. 
   imtihon (zachyot, biznes-rejalarni himoya qilish) - ma’lum fan bo‘yicha tayyorgarlik va imtihon komissiyasi oldida so‘zga chiqishni ko‘zda tutuvchi bilimlar va ko‘nikmalarning nazorati.
   

Bunda bir necha usullardan foydalanishni o‘z ichiga oluvchi majmuaviy yondoshuv eng yaxshi natijalarni beradi.

Ushbu ishni o‘tkazishda aniq lavozimga talablar va nomzodlarning ushbu lavozimga ma’lumotlarini solishtirilishini o‘tkazish kerak.

Buning uchun lavozimning professiogrammasidan foydalanish maqsadga muvofiqdir. Professiogramma - bu mutaxassislik, kasb, lavozimning (psixologik, ishlab chiqarish - texnik, tibbiyi-gigiyenik va h.k.) xususiyatlari aks ettirilgan (bayon qilingan) hujjatdir.

Professiogrammada kasb, lavozimning batafsil ta’rifi uni o‘zlashtirishda ayrim qiyinchiliklarni keltirib chiqaruvchi ushbu kasb, lavozimning eng murakkab vazifalarini ko‘rsatish bilan beriladi. Bunda odamning psixofiziologik sifatlari (ko‘zning xiraligi, sekin javob qaytarish va h.k.) va ishlab chiqarishni tashkil qilish bilan bog‘liq qiyinchiliklar ko‘rsatiladi.

Professiogramma asosida ushbu lavozimni egallaydigan odam albatta ega bo‘lishi kerak bo‘lgan sifatlarni ajratish kerak.

Keyin ekspert yo‘li bilan har bir sifatning salmog‘i belgillanadi, hamda ushbu lavozimga da’vogar bo‘lgan aniq odamning har bir sifatiga baho beriladi.

SHuni ta’ qidlash kerakki, sifatlarni tanlab olish va ayniksa ularning menejerlarning har bir guruhi uchun salmog‘i o‘zgartiriladi.

Ko‘rsatib o‘tilgan ishbilarmonlik sifatlarining ekspert baholari jadvalga kiritiladi, har bir kishining salmog‘i ham xuddi shunday qilinadi (8.4 -rasm)