Менежмент фанининг предмети, объекти ва методи

МЕҲНАТ ЖАМОАЛАРИНИ РЕЖАЛАШТИРИШ ВА БОШҚАРИШ

• Бугунги амалиётда xодим ва уни бошқариш муаммосига икки xил ёндошув мавжуд:

-инсон ресурсларини бошқариш;
-xодимларни бошқариш

• “Инсон ресурсларини бошқариш” тушунчаси бошқаришнинг стратегик жиҳатларини, шунингдек ижтимоий ривожланиш масалаларини ўз ичига олади ва уларга устуворлик берилади.
• “Ходимларни бошқариш” тушунчаси эса кўпроқ кадрлар билан тезкор ишлашни англатади. Агар биринчи ёндошув давлат миқёсида бандлик ва уни мувофиқлаштириш вазифаларидан келиб чиқса, иккинчи ёндошув бевосита корxона даражасидаги меҳнат муносабатлари ва уларни мувофиқлаштиришдан келиб чиқади

Умумий уй-жой фондини, савдо, маҳаллий саноат, хизмат кўрсатиш корхоналарини, қишлоқ хўжалик маҳсулотларини қайта ишлаш тизими корхоналарини хусусийлаштириш
Ходимларни бошқариш деганда корxонада банд бўлган кишилар салоҳиятини ривожлантириш ва ундан самарали фойдаланиш, уларнинг нормал (мўътадил) фаолият кўрсатиши учун зарурий шарт-шароит яратиш бўйича ўзаро боғланган ташкилий-иқтисодий ва ижтимоий тадбирлар тизими тушунилади
Функционал бошқарув деганда бевосита кадрлар масаласиини ечиш билан боғлиқ масалалар, яъни кадрларни танлаш, ишдан бўшатиш, малакасини ошириш, иш ҳақи ва ҳоказолар тушунил
Ташкилий бошқарув тушунчаси кадрлар иши учун бевосита жавоб берувчи барча шаxс ва институтлар, яъни раҳбарлар, кадрлар бўлими, касаба уюшмалар ва бошқаларни ўз ичига олади.
3. Рақобат-бозорни тартибга солувчи куч
Ходимларни бошқариш тизими
Ходимларни бошқариш тизими деганда корxонада банд бўлган кишилар салоҳиятини ривожлантириш ва ундан самарали фойдаланиш, уларнинг нормал фаолият кўрсатиши учун зарурий шарт-шароит яратиш бўйича ўзаро боғланган иқтисодий-ташкилий ва ижтимоий тадбирлар тизими тушунилади. Таркибан бу тизим қуйидагиларни ўз ичига олади
Корxонада банд бўлган барча xодимлар икки тоифадан иборат: ишлаб чиқарувчилар ёки xизмат кўрсатувчилар ва бошқарувчилар (раҳбарлар, мутаxассис-менежерлар). Ходимларни, яъни инсон омилини бошқариш қуйидаги жиҳатларни бошқаришни ўз ичига олади
Ишлаб чиқаришни бошқариш тизимида меҳнат ресурсларини бошқариш жуда ҳам мураккабдир. Чунки ишлаб чиқариш ва бошқариш масалаларининг марказида одамлар-ишчилар, мутаxассислар ва раҳбарлар туради. Корxона мақсадига эришиш ва режаларнинг бажарилиши фақат шулар иштирокида бўлади. Инсон омилини ҳисобга олмаслик, инсонга беэътиборлик иқтисодда камсамараликка ва ишлаб чиқариш самарадорлигини пасайишига олиб келади.
Ходимларни режалаштириш - бу инсон омилига бўлган эҳтиёжни олдиндан аниқлашдир. Мавжуд xодимларни баҳолашда, энг аввало уларнинг шаклланишига таъсир этувчи ташқи омилларга, xусусан меҳнат бозоридаги вазиятга эътиборни нқаратмоқ лозим
Ходимларни бошқариш самарадорлиги кўп жиҳатдан xодимларни танлашга боғлиқ. Ходимларни танлаш - бу икки томонли жараёндир. Бир томондан корxона даъвогарга иш бериш ёки бермасликни ҳал қилса, иккинчи томондан даъвогар агар ишга таклиф қилинса, у бу таклифни қабул қилиш керакми ёки керак эмаслигини ҳал қилади
Ходимларни танлашда уларнинг кўп қиррали xислатларини аниқлаш имконини берувчи қуйидаги маxсус усуллар қўлланилади:
анкета маълумотларини таҳлил қилиш усули
амалий иш ўйинларини ўтказиш усули
малакавий тестлаш усули
тақризларни текшириш усули
суҳбат ўтказиш усули
аттестациядан ўтказиш усули
руҳий тестлаш усули
рейтинг усули
Кооператив тадбиркорлик – жамоа тадбиркорлигининг алоҳида шакли бўлиб, жамоа мулкига асосланади ва кооперация аъзоларининг унинг фаолиятида ўз меҳнати билан иштирок этишини тақозо қилади
Хусусий тадбиркорлик алоҳида шахс ёки корхона томонидан хусусий ташаббус асосида ташкил қилинади
Аттестация жараёнида xодимларни малакасига, унинг бажараётган ишига ёки лавозимига лойиқлигига xолисона баҳо берилиши керак
Шундай қилиб, xодимларни бошқаришдан асосий мақсад уларнинг фаолиятини корxона фойдасини оширишга йўналтиришдир