Менежмент асослари

5. Ижтимоий ҳимоя функцияси. Нарх айрим аҳоли тоифаларини 
камбағалликдан сақлаш вазифасини ўтайди. Одатда аҳолининг ночор ва 
муҳтож қатламларига товарлар арзонлаштирилган нархларда сотилади. Булар 
ижтимоий дотацияланган нархлар бўлиб, уларни молиявий жиҳатдан давлат 
бюджети ѐки бюджетдан ташқари маблағлар таъминлайди. Дотацияланган 
нархларни давлат белгилайди. 
4. 3. Нархнинг турлари ва структураси 
Бозор иқтисодиѐтининг ўзига хос тизими борки, у ўзаро боғланган, бир-
бирини тақозо этувчи, аммо турли мақсадларда қўлланувчи нархлар
мажмуасидан ташкил топади. Нархнинг шаклланиш жараѐни мураккаб 
бўлиб, унинг иштирокчилари ғоят кўпчиликни ташкил этади. Нархлар турли 
вазифаларни бажарганлиги сабабли ҳам уларнинг тури кўп. 
Нархларнинг асосий турларига қуйидагилар киради: 
1. Улгуржи нархлар. Товарлар кўтарасига катта миқдорда сотилганда бу 
нархлардан фойдаланилади. Бундай нархни асосан улгуржи савдо-сотиқ олиб 
бориладиган савдо марказларида учратиш мумкин. 
2. Чакана нархлар. Товарлар бевосита истеъмолчиларга сотилганда 
фойдаланилади. Бу нарх ўз ичига товар улгуржи нархини, чакана савдо 
ташкилотчиларининг харажати ва фойдасини олади. 
3. Нуфузли нархлар. Бу нархлардан обрў талаб истеъмолчиларга 
товарлар сотилганда ва хизматлар кўрсатилганда фойдаланилади. 
4. Дотацияли нархлар. Бунда товарлар давлат бюджети ҳисобидан 
арзонлаштирилган нархларда олинади. 
5. Давлат нархлари. Бу ишлаб чиқарувчиларга давлат томонидан 
буюртма берилганда қўлланилади. 
6. Мавсумий нархлар. Бу мавсумий ишлаб чиқариладиган товарларга 
белгиланади. 
7. Миллий ва жаҳон нархлари. Алоҳида товарнинг байналмилал 
харажатлари. Бунда жаҳон бозоридаги талаб ва таклиф нисбати ҳисобга 
олинади. 
8. Стандарт нархлар. Харидор чўнтагидаги пулга қараб, маълум 
давргача ўзгармайдиган қатъий стандарт нархлар қўлланилади.