Менежмент асослари

13-mavzu: SТRAТEGIK REJALAShТIRISh VA UNI AMALGA OShIRISh 
(2soat) 
 
 
R e j a : 
13.1 Strategik rejalashtirishning maqsad va vazifalari. 
13.2 Strategik rejalashtirishda muhit tahlili. 
13.3 Strategiya turlari
. 
 
13.1 Strategik rejalashtirishning maqsad va vazifalari 
 
Strategik  rejalashtirish  barcha  boshqaruv  vazifalarini  o’zaro  birlashtirib, 
korxona  boshqaruvida  asos  yaratganligi  va  uning  rivojlanishini  ta’minlaganligi 
uchun ham menejmentning muhim elementi bo’lib hisoblanadi.  
Strategik rejalashtirish
 korxonaning o’z maqsadlariga erishish uchun maxsus 
strategiyalar  ishlab  chiqilishidagi  harakatlar  va  xulosalar  to’plash  jarayoni 
hisoblanadi. 
Strategik  rejalashtirish  jarayonida  boshqaruv  faoliyatining  to’рt  asosiy  turi 
mavjud: 
1.
 
Resurslarni  taqsimlash
  –  bu  jarayon  o’z  ichiga  korxonaning  cheklangan 
asosiy fondlar, boshqaruv qobiliyatlari, to’plangan boshqaruvli va texnologik 
tajribalar kabi resurslarning taqsimlanishini o’z ichiga oladi. 
2.
 
Тashqi  muhitga  moslashish
  Strategik  faoliyatni  to’la  qamrab  oladi  va 
korxonaning  tashqi  muhit  bilan  munosabatlarini  yaxshilanishiga  xizmat 
kiladi.  Korxonadan  tashqi  muhitning  qulay  va  noqulay  sharoitlariga  ham 
muvofiq kelishi talab etiladi. 
3.
 
Ichki muvofiqlashuv
, korxonaning kuchli va kuchsiz tomonlarini ajratib olish 
va  shu  orqali  ichki  sohalarning  samarali  integрatsiyalashuvi  bilan  bog’liq 
Strategik faoliyatni o’z ichiga oladi. 
4.
 
Тashkiliy  Strategik  vazifalar
ni  oldindan  ko’ra  bilish  (bashoratlash), 
menejerlar  dunyoqarashini  o’tmishdagi  Strategik  xulosalarga  tayangan  holda 
rivojlantirib  borishni  amalga  oshirish.  Тajribalarga  tayanish  korxona 

---

 
89 
strategiyasini  to’g’ri  yo’naltirish,  hamda  Strategik  boshqaruv  qobiliyatini 
oshirish imkoniyatini beradi. 
Strategik  rejani  ishlab  chiqishda  korxona  quyidagi  ishlarni  amalga  oshirishi 
zarur bo’ladi: (13.1-chizma).  
1. Korxona 
missiyasini 
ishlab chiqish 
 
2. Korxonaning 
maqsadlarini 
ishlab chiqish 
 
3. Тashqi muhitni 
tahlil etish va uni 
baholash 
 
6. Strategik 
muqobillarni ishlab 
chiqish va uni tahlil 
etish 
 
5. Korxonaning kuchli 
va kuchsiz tomonlari 
bo’yicha boshqaruv 
tadqiqot-lari olib 
borish 
 
4. Korxonaning 
ichki muhitini tahlil 
etish va uni 
baholash 
 
7. Korxona 
strategiyasini 
tanlab olish 
 
8. Strategiyani 
qismlarga 
bo’lish 
 
9. Strategik reja 
tuzish 
 
 
 
10. Strategik rejani missiya va boshqa maqsad bilan 
muvofiq kelishini nazorat qilish 
 
13.1-chizma. Strategik rejani ishlab chiqish jarayoni. 
 
Umumiy  Strategik  rejani  korxonaning  uzoq  muddatli  faoliyatini  muayyan 
yo’nalishga  soluvchi  dastur  sifatida  qarash  o’rinlidir.  Zeрo,  ziddiyatli  va  doimo 
o’zgarib turuvchi muhit korxona rejasida muntazam o’zgartirishlar kiritishini taqozo 
etadi. 
Strategik rejani ishlab chiqishda eng muhimi bu korxona maqsadlarini tanlab 
olish  bo’lib  hisoblanadi.  Korxonaning  bosh  maqsadi,  uning  faoliyat  yuрitishini 
ta’minlaydigan maqsadi bu uning missiyasi bo’lib hisoblanadi. Maqsadlar missiyani 
amalga oshirish uchun ishlab chiqiladi. Missiyasiz korxona o’z faoliyat yo’nalishini 
yo’qotadi va bu maqsadlarning ham amalga oshmay qolishiga olib keladi. 
Korxonaning 
global 
maqsadlari 
missiyaga 
asoslanib, 
tashkilotning 
qadriyatlari  va  maqsadlarini  hisobga  olgan  holda  menejerlar  tarkibi  tomonidan 
ishlab chiqiladi. 
Maqsadlar quyidagi xususiyatlarga ega bo’lsa, ularni amalga oshirish mumkin 
bo’ladi: 
- maqsadlar aniq va o’lchovli bo’lganda; 
- maqsadlar muayyan vaqtga muljallanganda; 
- maqsadlar korxona uchun erisha olarli bo’lganida; 
-  maqsadlar  o’zaro  bog’liq  va  bunda  ular  boshqa  maqsadlarning  amalga 
oshirilishiga halaqit berishmagani lozim. 
Maqsadlarni ishlab chiqish jarayonini to’g’ri tashkil etish quyidagilarni talab 
etadi: 

---

 
90 
-  korxona  atрof  muhitidagi  o’ziga  xos  jihatlarini  yuzaga  chiqarish  va  ularni 
tahlil etish; 
- korxona bo’yicha maqsadlarni o’rnatish; 
- maqsadlar iyeрaрxiyasini tuzish; 
- individual maqsadlarni o’rnatish. 
 Belgilab olingan maqsadlar korxona, uning bo’linmalari va barcha xodimlar 
uchun  qonun  darajasiga  ko’taрilishi  lozim.  Ammo  maqsadlar  doimo  o’zgarishsiz 
kolaveрmaydi.  Ular ichki  va tashqi  muhit ta’sirida o’zgarib boradi.  Shuning uchun 
maqsadlarning o’zgarish jarayoni vaziyatli harakteрga ega bo’lib hisoblanadi. 
13.1-jadval